بیم‌ها و امیدهای تشکیل صندوق بیمه بیکاری ملی

به گزارش پایگاه خبری معاصر، گسترش شیوع ویروس کرونا و همچنین آغاز دوران قرنطینه در ایران با جهش بی‌کاری همراه شد و در اسفند سال گذشته آماری کم‌سابقه‌ به لحاظ رشد بی‌‌کاری ثبت شد. همین آمار بالای بی‌‌کاری، تعداد متقاضیان برای دریافت بیمه بی‌‌کاری را هم به‌طور چشمگیری بالا برد که افرادی نتوانستند از این امکان بهره گیرند.

حالا معاون وزیر کار معتقد است قانون بیمه بی‌‌کاری ضعف‌هایی دارد که موجب شده محدودیت‌هایی در استفاده از مزایای این قانون برای افراد تحت پوشش آن و قانون کار و تأمین اجتماعی به وجود آید و به همین دلیل نیازمند اصلاح و بازنگری است. یکی از حمایت‌های مؤثر تأمین اجتماعی از نیروی کار در حوزه بیمه بی‌‌کاری است.

فلسفه وجودی بیمه بی‌‌کاری به سال ۱۳۶۶ بر می‌گردد که برای جبران خسارت ناشی از دوران جنگ تحمیلی به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و مراکز تولیدی و صنعتی آسیب‌دیده و تخریب‌شده و کارگرانی که در این جریان بی‌‌کار شدند، پیش‌بینی شد. بیمه بی‌‌کاری به‌عنوان یک ابزار کاربردی در شرایط خاص در قانون کار گنجانده شده که به‌واسطه این ابزار کارگران می‌توانند در دوره بیمه‌ای خود کمتر متوجه بحران بی‌‌کاری شده و فرصتی برای جست‌وجو برای کار دیگر داشته باشند.

حاتم شاکرمی، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در‌این‌باره می‌گوید: با بررسی‌هایی که در حوزه روابط کار انجام دادیم، دریافتیم که چند قانون وجود دارند که نیازمند بازنگری هستند و باید به تناسب مورد بازنگری قرار گیرند. یکی از آنها «قانون بیمه بی‌‌کاری» است که ضعف‌هایی دارد.

وی می‌گوید: به‌صورت کلی، دو دیدگاه راجع به اصلاح قانون بیمه بی‌‌کاری وجود دارد؛ یک دیدگاه معطوف به اصلاح این قانون در مجلس است با این هدف که افراد بی‌‌کار جویای کار هم تحت پوشش قرار گیرند و چنین اصلاحی نیازمند یک سازوکار و صندوق جدید است اما نگاه دیگر معطوف به ضعف‌های قانون بیمه بی‌‌کاری است و بر اساس این دیدگاه دامنه پوشش قانون بیمه بی‌‌کاری که محدود است، باید مقداری گسترش یابد.

شاکرمی با بیان اینکه بر مبنای این دو دیدگاه باید با اصلاح قانون دامنه حمایت‌های آن را گسترش دهیم، می‌گوید: باید زمان پوشش را که امروز به ۵۵ ماه می‌رسد هم کاهش دهیم؛ چراکه دیدگاه دوم بر افزایش تعداد افراد تحت پوشش تأکید دارد و در کل یک‌سری قوانین در قانون بیمه بی‌‌کاری وجود دارند که موجب ایجاد محدودیت در استفاده از مزایای این قانون برای افراد تحت پوشش قانون کار، قانون بیمه بی‌‌کاری و قانون تأمین اجتماعی می‌شوند که باید بازنگری شوند. آن‌طور‌که معاون وزیر کار می‌گوید: به دلیل محدودیت‌های زمانی اشتغال بخشی از کارگران در بخش‌های دولتی، باید یک‌سری از محدودیت‌ها از قانون بیمه بی‌‌کاری حذف شوند تا افرادی که دارای کارفرما هستند و مشمول سه قانون کار، قانون بیمه بی‌‌کاری و تأمین اجتماعی می‌شوند، بتوانند از مزایای قانون بیمه بی‌‌کاری استفاده کنند.

کارشناسان می‌گویند با وجود آنکه قانون بیمه بی‌‌کاری قانونی شفاف و جامع است اما کاستی‌ها و نقایصی دارد که از این جهت باید مورد بازنگری قرار گیرد. به زعم آنها اگر اصلاح قانون بیمه بی‌‌کاری به نتیجه برسد، حمایت بیشتری از جامعه کارگری و کارگرانی که برخلاف میل باطنی بی‌‌کار شده‌اند، صورت می‌گیرد و زمینه اشتغال مجدد آنها به وجود می‌آید. چندی‌قبل نشست هم‌اندیشی و تبادل‌نظر هئیت‌رئیسه فراکسیون کارگری مجلس با رئیس و معاونان سازمان تأمین اجتماعی برگزار و در این نشست مقرر شد «صندوق بیمه بی‌‌کاری ملی» تأسیس شود.

موضوع تأسیس صندوق بیمه بی‌‌کاری ملی اعلام آمادگی سازمان تأمین اجتماعی را به دنبال داشت و ریاست سازمان تأکید کرد که لایحه آن تدوین و به مجلس ارسال خواهد شد.  هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران هم می‌گوید: بیمه بی‌‌کاری از جمله موضوعات مهمی است که در قانون برای حمایت و پشتیبانی از کارگران پیش‌بینی شده و ضمانتی است تا کارگرانی که به‌طور غیرارادی و به هر دلیل بی‌‌کار شده‌اند، بتوانند از مزایای آن استفاده کنند.

او با تأکید بر اصلاح هرچه سریع‌تر قانون بیمه بی‌‌کاری می‌گوید: اگر به دلیل شرایط اقتصادی و برخی بحران‌ها، مشکلات کارخانه و بیماری کرونا عده‌ای از کارگران بی‌‌کار و خانه‌نشین شده‌اند، نباید آنها را رها کنیم و از دریافت مقرری بیمه بی‌‌کاری محروم بمانند.

این مقام مسئول کارگری تقویت منابع صندوق بیمه بی‌‌کاری را مورد اشاره قرار داده و می‌گوید: در‌حال‌حاضر بسیاری از مشاغل تحت پوشش بیمه بی‌‌کاری نیستند که اگر این مشاغل شناسایی و مشمول پرداخت بیمه بی‌‌کاری شوند، به منابع صندوق کمک می‌کند. راه دیگر این است که برای تقویت منابع صندوق، نرخ حق بیمه‌های پرداختی تغییر کند تا ورودی‌های صندوق افزایش یابد. بی‌تردید ازدست‌دادن غیرارادی کار از جمله موضوعاتی است که نیروهای کار را تهدید می‌کند از این رو برقراری بیمه بی‌‌کاری راهکاری مناسب و مطمئن برای تأمین زندگی افراد در چنین شرایطی است.

با توجه به تأکید معاون روابط کار وزیر کار و کارشناسان بر لزوم اصلاح و بازنگری قانون بیمه بی‌‌کاری، انتظار می‌رود با به‌نتیجه‌رسیدن اصلاح قانون در مجلس، کارگران بی‌‌کارشده در شرایط بحران از حمایت‌های بیشتری در این خصوص برخوردار شوند و زمینه برقراری مقرری و استفاده از مزایای قانون و اشتغال مجدد آنها به وجود آید.