سند مالکیت ایران بر باغ قلهک کجاست؟

اخبار معاصر:مرحوم عبدالحسین حائری رئیس اسبق کتابخانه مجلس شورای اسلامی که بیش از ۵۰ سال در این مرکز کار تصحیح نسخ و متون خطی را برعهده داشت، در تیرماه ۹۱ در مراسمی که برای بزرگداشتش در خانه کتاب برپا شده بود، در اظهارنظری مهم از باطل بودن ادعای انگلستان در مورد تعلق باغ قلهک به این کشور سخن گفته بود.

وی اعلام کرده بود: «انگلستان باغ قلهک را از دولت ایران اجاره کرده است ولی اعلام کردند که این ملک متعلق به آنهاست در صورتی که این ادعا صحت ندارد. من سالها پیگیر سند مالکیت باغ قهلک که در آن ثابت می‌کرد این ملک متعلق به دولت ایران است، بودم اما متاسفانه من هرچه می‌گشتم به پاکتی که می‌دانستم سند داخل آن است، دست نیافتم. در کتابخانه مجلس صندوق‌هایی وجود دارد که نسخ خیلی مهمی در آنها نگهداری می‌شود و یکی از چیزهایی که در این صندوق نگهداری می‌شد، سند ملکیت باغ سفارت انگلیس به‌وسیله ایران بود. در این نکته شکی وجود ندارد که انگلستان در باغ قلهک مستاجر است اما در عین حال باید بگویم که این پاکت پیدا نشده ولی می‌دانم وجود دارد».

البته به فاصله کمی از آن روز، مسئولان وقت کتابخانه مجلس به این اظهارات استاد حائری واکنش نشان دادند و از جمله علی ططری، رییس مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ، گفت: «من ۱۲ سال در مجموعه کتابخانه و مرکز اسناد مجلس کار کرده‌ام ولی استاد حائری بیش از ۵۰ سال در این مجموعه بوده‌اند و قطعا اطلاعات ایشان قدیمی‌تر و بیشتر است ولی در سال‌هایی که من در این مجموعه بوده‌ام چنین سندی را ندیده‌ام».

ططری در عین حال گفته بود: «البته ما یک صندوق کار‌پردازی هم داریم که تحویل هیات مدیره مجلس است و همچنین مجموعه نسخ خطی هم داریم که در اختیار ما نیست و ممکن است این سند در این دو مرکز باشد که من از آن خبر ندارم. ما بین ۴ تا ۶ هزار رکورد در بین مجموعه نسخ خطی داریم که من چند بار تلاش کردم آن‌ها را به مرکز اسناد بیاورم ولی از آنجا که در بخش نسخ خطی ثبت شده این کار میسر نشد و شاید سند مربوط به باغ قلهک در بین آن‌ها باشد. ولی من نه این سند، نه المثنی و نه رونوشتی از آن را در کتابخانه و مرکز اسناد مجلس ندیده‌ام».

نمای هوایی محدوده باغ قلهک

همچنین روابط عمومی کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در اطلاعیه‌ای که پس از رسانه‌ای شدن اظهارات عبدالحسین حائری در خصوص وجود سندی دالّ بر تعلق باغ قلهک به دولت ایران در صندوق کارپردازی مجلس، صادر کرد، اعلام کرد: «طبق اعلام بخش خطی این کتابخانه به اطلاع می‌رساند، فارغ از اینکه اساسا سند مورد اشاره استاد عبدالحسین حائری در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شده است یا خیر؟ طبق بررسی‌های دقیق صورت گرفته لااقل طی ۱۵ - ۲۰ سال اخیر هیچ کس سند مذکور را در کتابخانه مجلس مشاهده نکرده و در دفاتر ثبت نیز نشانی از آن موجود نیست. بنابراین فقدان احتمالی سند مذکور مربوط به دورانی است که خود جناب استاد [حائری] مسئولیت را به عهده داشته‌اند».

پاسخ رئیس جدید کتابخانه مجلس به یک ابهام

اما امروز شنبه ۴ مهر ۹۴ محمدرضا مجیدی رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در اولین نشست خبری خود وقتی با این پرسش مواجه شد که بالاخره آیا چنین سندی در مجلس شورای اسلامی وجود دارد یا خیر و اگر پاسخ مثبت است، نتیجه بررسی‌های سندشناسان این مرکز در رابطه با آن چه بوده است؟، گفت: در ارتباط با اسناد تاریخی، کارهای زیادی در زمینه اسناد اعلامی و حضوری صورت گرفته و اولویت بررسی اسناد، فعلاً با این قبیل اسناد است تا سندهای موجود در گاوصندوق‌ها.

وی افزود: اما در مورد سندی که اشاره کردید، چنانچه نکته‌ای که استاد حائری مطرح کرده‌اند، نیازمند پیگیری خاصی از جهت شناسایی سند باشد، دستور لازم را در این زمینه صادر می‌کنم و تلاش خواهد شد نظر استاد هم در این زمینه مدنظر قرار گیرد اما چنانچه موضوع مرتبط با دعاوی حقوقی و قضایی باشد و مسئله در مرحله بررسی و صدور رای، این کار دیگر ارتباطی به ما پیدا نمی‌کند و روال قضایی خود را طی خواهد کرد.

برنامه‌ریزی برای دیجیتال‌سازی اسناد کتابخانه مجلس

در ادامه این نشست خبری، رئیس کتابخانه مجلس در پاسخ به پرسشی درباره برنامه‌اش برای خارج کردن بخش موزه این مرکز از رکود و افزایش میزان مراجعه مردم به آن، گفت: اگرچه در سال بازدید از موزه‌ها در یک روز رایگان است و نسبتاً هم استقبال قابل توجهی از آنها می‌شود، اما جایگاه موزه‌ها بسیار بیشتر از اینهاست و ما تلاش خواهیم کرد ضمن ارتباط با مجامع دانشگاهی و برای حضور آنها در این بخش، با افکار عمومی هم ارتباط بگیریم تا از خدمات این حوزه بهره‌مند شوند.

مجیدی در مورد برنامه‌اش برای دیجیتال‌سازی اسناد و منابع موجود در کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی هم گفت: یکی از برنامه‌های ما تکمیل طرح دیجیتال‌سازی اسناد و کتب خطی است و امیدوارم به زودی مرکز دیجیتال اسناد تاریخی را هم ایجاد کنیم. کتابخانه مجلس در حوزه دیجیتال‌سازی منابع مکتوب در کشور پیشگام بوده و در حال حاضر بیش از ۱۴ میلیون برگ سند در این مرکز وجود دارد که تلاش می‌کنیم با دیجیتال‌سازی آنها، زمینه حراست از آنها را فراهم کنیم.

رئیس کتابخانه مجلس در مورد خدماتی که این مرکز به طلاب و حوزوی‌ها در دوره جدید ارائه خواهد کرد، گفت: ما از چندی پیش کمک‌های لازم را به چند موسسه فعال در زمینه دیجیتال‌سازی منابع در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی ارائه کرده‌ایم. مجلس شورای اسلامی هم در قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی مرتبط با مجلس را دارد و علاوه بر آن کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی در قم که از کتابخانه‌های معتبر کشور از جهت دارا بودن منابع خطی به شمار می‌رود، دو مرکزی هستند که ما قصد داریم ارتباط بیشتری در دوره جدید با آنها برقرار کنیم.

وی از تلاش برای خرید منابع جدید با هدف افزایش منابع موجود در گنجینه این مرکز خبر داد و در عین حال گفت: ما در ماه‌های آینده فراخوانی را برای اطلاع مجموعه‌داران جهت انتقال و ارائه منابع در اختیارشان به کتابخانه مجلس منتشر خواهیم کرد.

ساختمان جدید کتابخانه مجلس به زودی بهره‌برداری می‌شود

مجیدی در عین حال کمک دولت و مجلس را در این زمینه ضروری خواند و در ادامه اظهار امیدواری کرد: ساختمان جدید کتابخانه مجلس که در ضلع جنوبی خیابان شهید مطهری در حال ساخت است، به زودی آماده بهره‌برداری شود.

رئیس کتابخانه مجلس همچنین در مورد نحوه خرید منابع جدید برای این مرکز، گفت: قطعاً هیچ خریدی بدون تشکیل شورای ارزیابی آثار صورت نخواهد گرفت و خرید منابع با محوریت شورای ارزیابی آثار خواهد بود.

مجیدی همچنین از تلاش برای افزایش ارتباطات دوجانبه و چندجانبه این مرکز با مراکز مختلف برای گسترش آنچه او حوزه ایران فرهنگی سخن گفت و یادآور شد: قطعاً در این روند از کارشناسان برجسته فعال در کتابخانه مجلس استفاده خواهد شد.

وی در مورد احتمال میزبانی ایران از اجلاس جهانی کتابداری در سال‌های آتی، فعالیت کتابخانه مجلس را در حوزه آسیا و اقیانوسیه موثر و مطلوب ارزیابی کرد و گفت: من پیشنهاد تشکیل مجمع کتابخانه‌های مجالس اسلامی و همچنین کتابخانه‌های پارلمانی کشورهای عضو اکو را مطرح کرده‌ام، اما در مورد برگزاری اجلاس جهانی کتابداری در ایران، این مساله ساز و کار خاص خودش را دارد و یک امر دیپلماتیک است. با این حال امیدوارم در پرتو دیپلماسی پارلمانی، این حوزه هم تقویت شود.

مجیدی همچنین از برگزاری دوره دیگری از نشست تاریخ مجلس با محوریت مجالس دوره‌های ملی و دوره‌های بیست و یکم و بیست و دوم در آبان ماه امسال خبر داد و گفت: در این نشست، برنامه‌های کتابخانه مجلس برای نکوداشت یکصد و دهمین سال تاسیس مجلس شورای اسلامی اعلام خواهد شد.

منبع: مهر

انتهای پیام