ترکیه با چه کسی در جنگ است؟

استیون ای کوک در یادداشتی در شورای روابط خارجی آمریکا به درگیری ها و کشمکش‎های داخلی ترکیه پرداخته است و آن را نتیجه درگیری احزاب و سیاستمدرانی می داند که به رای بیشتر می‎اندیشند.

کد خبر: ۴۰۲۰

اخبار معاصر: در مقاله معروف "برخورد تمدن‎ها" در فارن افرز به قلم ساموئل هانتینگتون در سا ل1993، او ترکیه را به یک کشور "ازهم گسسته" توصیف کرده بود. از نظر هانتینگتون، یک تفاوت آشتی ناپذیر میان سبک غربی نهادهای سیاسی جمهوری ترکیه و بنیادهای تمدنی و فرهنگ اسلامی جامعه ترکیه وجود دارد. این نظر، یک ادعای بحث برانگیز در مقاله ای بحث برانگیز بود، هر چند نخست وزیر کنونی ترکیه ( و نظریه پرداز سیاسی) ترکیه، داوداوغلو، ادعای مشابه ای را در پایان نامه‎اش در سال 1984 مطرح ساخته بود. من مخالف با هر دو استاد (هانتینگتون و داوداوغلو) هستم. ترکیه نمی تواند به همان سبکی که هانتینگتون و اوغلو گفته‎اند از هم گسیخته باشد بلکه ترکیه در حال از همگسیختگی در نتیجه جنگی با خود است.

پس زمینه انفجار وحشتناک بمب در روز یکشنبه در آنکارا در ظاهر به اختلاف و تفاوت آشتی ناپذیر میان ملی گرایی ترک و کرد بازمی گردد. از زمانیکه مصطفی کمال آتاتورک، جمهوری ترکیه را پس از شکست امپراطوری عثمانی در جنگ جهانی اول بر پایه قومی – ملی گرایی را تاسیس کرد و "ترک بودن" را به یک ویژگی منحصر به فرد هویتی تبدیل ساخت، ابراز هویت کردی اغلب هم به صورت خشونت آمیز، سرکوب شده است. در عوض، بیگانگی کرد، به شدت و قدرت ابراز شده است. تازه ترین مورد و نمونه، به سه دهه جنگ و درگیری میان تروریست های حزب کارگران کردستان( پ.ک.ک) و دولت ترکیه باز می‎گردد. هر چند، تعداد زیادی کرد نیز هستند که در حیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه ادغام شده اند. این رویه نسبت به تمایل ظاهری کردها در همسان سازی خود با فرهنگ غالب و همراه ساختن راه و منش خود با آن، بسیار کمتر از آن چیزی است که بتوان با وجود انعطاف در بخشی از دولت یا گروه اجتماعی غالب – ترک‎ها- کاری انجام داد.

این موضوع که درگیری میان ملی گرایی، درام اصلی سیاست های ترکیه است به این معنی نیست که کسی نمی تواند حل و فصل آن را متصور شود. مساله اصلی همیشه سیاست ها و خطی مشی ها و روشی بوده است که سیاستمدران (راست، چپ، میانه رو، اسلام گرا، سکولار و کرد) از درگیری و جنگ به عنوان اهرمی برای پیشبرد اهداف سیاسی خود به کار برده اند. و به این ترتیب، "مساله کردها"، به یکی از ویژگی های همیشگی سیاست های ترکیه تبدیل شده است. کماکان نیز این درگیری تنها زمینه های خطرناک برای مجموعه ای از دیگر درگیری های است که برخی از آنها تثبیت شده اند و برخی نیز جدیدند و در حوادث اخیر نیز ردی از آنها مشاهده می شود که جسدها و جنازها در خیابان های ترکیه در کنار هم قرار می گیرند. این حوادث حتی با معیارهای خونین اواخر دهه 1970 که خشونت میان نیروهای چپ و راست سیاسی، کشور را متلاشی کرد و نزدیک به 4500 نفر را به کام مرگ فرستاد، قابل قیاس نیست. در حال حاضر، درگیری ها که جامعه سیاسی ترکیه را درنوریده شامل این گروه ها می شود:

- حزب عدالت و توسعه (ای کی پی) با حزب جمهوری خواه خلق (سی اچ پی)

- حزب عدالت و توسعه با حزب جنبش ملی گرای ترکیه (ام اچ پی)

- حزب عدالت و توسعه با حزب دموکراتیک خلق ها (اچ دی پی)

- حزب عدالت و توسعه با گولنیست ها

- حزب اچ دی پی با پ ک ک

- تمامی احزاب با پ ک ک

- حزب ام اچ پی با اچ دی پی

- تمامی احزاب با دولت خودخوانده اسلامی (داعش) اگر چه سوالات متعددی نسبت به موضع دولت نسبت به این گروه و دیگر گروه های افراطی وجود دارد.

- مسلمانان علومی با مسلمانان سنی اورتدکس.

فراتر از تراژدی بمب گذاری آنکارا، این ترکیب بندی گویای محیطی مملو از فرصت هایی برای سیاستمداران است تا بی ثباتی ترکیه را عمیق تر کنند، موضوعی که مقاومت دربرابر آن سخت است. این در حالی است که انتخابات در یک نوامبر بار دیگر تکرار خواهد شد.

مخالفان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، بر این موضوع پافشاری خواهند کرد که او و حزب متبوعش را مسبب اصلی انفجارها و خشونت های روز یکشنبه، شهرهای سورچ و دیاربکر در گذشته معرفی کنند. هر چند این موضوع بعید به نظر می رسد و دست داشتن دولت اردوغان، دامنه وسیعی از تفاسیر را در بر می گیرد. راهبرد سیاسی اردوغان به زمان برگزاری انتخابات در بهار سال گذشته باز می گردد، ولی به صورت واقع بینانه تر این راهبرد به عقب و زمان انتخابات مارس 2014 مرتبط تر است. چنین راهبردی گواه بر این است که چگونه ترکیبی از جاه طلبی های نامحدود، درگیری های سیاسی که دربالا اشاره شد و هویت می توانند یک جامعه را رادیکال کنند.

مهم نیست چه کسانی مسئول مستقیم بمب گذاری روز شنبه ( داعش، پ ک ک یا هر گروه دیگر) هستند، کردها کسانی هستند که قربانیان اصلی این گونه خشونت ها بودند اما دست آخر آنها به عنوان مقصر و خرابکار معرفی شدند. به آنها برند تروریست یا طرفداران تروریسم چسبانده می شود که قصد دارند اتحاد ترکیه را رو به تحلیل ببرند. هیچ یک از این اقدامات جدید نیستند، اما از زمان انتخابات ژوئن زمانیکه حزب دموکراتیک خلق ها (اچ دی پی) 13 درصد از کل آرا را به دست آورد، این سیاست به صورت اضطرار دنبال شده است. این میزان رای باعث شد تا اکثریت حزب عدالت و توسعه در پارلمان ترکیه از بین برود و اردوغان نتواند به آرزوی خود یعنی افزایش قدرت رئیس جمهور در قالب "رئیس جمهور اجرایی" برسد. بازی ملی گرایی اردوغان ( گامبی: از دست دادن چند مهره برای به دست آوردن امتیازات بیشتر) و لفاظی های وحشتناکش که به دنبال آن است تا حزب دموکراتیک خلق ها را به تروریست های پ ک ک ربط دهد و به این ترتیب میزان رای آنها را به کمتر از 10 در صد آستانه پارلمانی برساند. اردوغان برای رسیدن به مقاصد خود کردها – تمامی کردها- را هدف خود قرار داده است.

پ ک ک در ایجاد و خلق محیط خشونت آمیز نقش د ارد. قتل دو افسر پلیس در 22 جولای در شانلی اورفه در حالیکه خواب بودند توسط شاخه جوانان پ ک ک صورت گرفت، شاخه ای که تحت کنترل رهبری سازمان قرار دارد. با این وجود پ ک ک نسبت به برهم زدن پروسه صلح بی میل نبود، فرآیندی که از سال 2013 میان این گروه و دولت ترکیه آغاز شده بود. همچنین، کادر رهبری گروه، به نظر می رسد نسبت به افزایش قدرت و محبوبیت حزب دموکراتیک خلق ها تمایلی نداشت. حزبی که دارای رهبری کاریزماتیک است که توانسته با تعهد به قوانین ترکیه در بازی های سیاسی ترکیه موفق عمل کند. این بدان معناست که حزب عدالت و توسعه، تندروهای ملی گرای حزب جنبش ملی گرای ترکیه و پ ک ک، منافع سیاسی پایا در کاهش قدرت و محبوبیت اچ دی پی داشته باشند. نیازی به گفتن نیست که در حال حاضر سیکل خشونت ترک ها و کردها درست در خدمت این مقصود قرار دارد.

واقعیت آن است که جامعه ترکیه از اردوگاه های بی اعتماد به یکدیگر تشکیل شده است. درگیری های سیاسی میان احزاب ترکیه به ویژه میان عدالت و توسعه و حزب دموکراتیک خلق ها در کنار حزب جمهوری خواه خلق، باعث تقویت قطب بندی های سیای می شود که در نهایت بن بست خونین ترکیه را به دنبال داشته است. تمامی انگیزه های سیاسی که برای سیاست مداران ترکیه در جهت مخالف اجرایی می شوند، آنها را ترغیب می کند تا از مرگ بیش از صد نفر برای مشروعیت زدایی از مخالفان بهره ببرند و رای های بیشتری به دست آورند. این روش سیاست مداران ترک را نسبت به سیاستمداران کشورهای دیگر بزدل تر یا شکست خورده تر نمی سازد، بلکه در متن و بافت سیاسی تقابل ترکیه با ملی گرایی کرد و شمار درگیری های سیاسی مرتبط با آن، منجر به نتایج خونین بارتر می شود و شده است. حس عمیقی از ناراحتی و عدم اطمینان در ترکیه در حال نمود پیدا کردن است. هیچ کس نمی داند پس از انتخابات نوامبر، ترکیه به کدام سمت حرکت خواهد کرد.

استوین ای کوک: تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی آمریکا و عضو ارشد مطالعات خاورمیانه و شرق آفریقا بنیاد انی انرکیو متی.

انتهای پیام/
منبع: فرهنگ

انتهای پیام