27 شهریور | روز شعر و ادب فارسی؛ روز بزرگداشت استاد شهریار

شعر و به طور کلی هنر و ادبیات از دیرباز تا کنون بستری برای جوشیدن و بروز دادن احساسات و عواطف انسانی بوده است. اتفاقی نیست اگر انسان برای اثربخشی بیش‌تر کلامش به شعر و عبارات شعرگونه تمایل پیدا کند. 

۲۷ شهریور روز بزرگداشت محمدحسین بهجت تبریزی، متخلص به شهریار و سالروز درگذشت وی است. این روز  با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور به نام روز شعر و ادب فارسی نام‌گذاری شده است.

اگر شرط انصاف را به جای آوریم، شهریار بر شهر شعر و ادب در عصر ما شهریاری می‌کند. شهریار ثابت کرد که خیال و عواطف آدمی در هر زبانی که باشد، می‌تواند منجر به خلق پدیده‌ای به نام شعر شود که خاص و عام را تحت تاثیر قرار می‌دهد. صمیمیت و صفای منظومه‌ی ترکی حیدر بابا همان قدر بر جان می‌نشیند که فصاحت و  کلام شیوای او در غزلیات. ذوق ادبی شاعران امروز این مرز و بوم نیز شهریاران دیگری را به جامعه‌ی شعر و ادب تقدیم خواهد کرد. 

شهریار مهارت زیادی در سرودن قالب های مختلف شعر فارسی از جمله: قصیده، مثنوی، غزل، رباعی و شعر نو داشته است. غزل های او از زیبایی خاصی برخوردار است.  از جمله غزل معروف شهریار که توانست شهرت و محبوبیت زیادی پیدا کند، علی ای همای رحمت و آمدی جانم به قربانت می‌باشد. 

استاد شهریار، شعر را وسیله ای برای شناساندن مذهب، دین و ملت به جهانیان می‌داند. شعرهای شهریار دارای مضامین دینی و وطنی است؛ به گونه‌ای که خوانندگان را به عالمی فراتر از این عالم ظاهری می‌برد. از مهمترین و زیباترین ویژگی اشعار محمدحسین بهجت تبریزی این است که احوالات خواننده را دگرگون می‌کند و او را به روزگار حسرت و آرزوهای محال و ناپایدار می‌برد. خواننده با خواندن اشعار شهریار گذشته و روزگار تلخ و شیرین خود را به خاطر می‌آورد و ناگهان به فکر فرو می‌برد. این امر به دلیل سبک شعری شهریار است. 

گفتنی است، شعرهای شهریار نشان دهنده سوز و سازها و افت و خیز‌های زندگی خودش است که از اجتماع، تاریخ و وطن سخن می‌گوید.

سید محمدحسین بهجت تبریزی، اشعار خود را به زبان فارسی فصیح سروده است. او برای اینکه بتواند زبان مادری خود را زنده نگه دارد و از سوی دیگر مادرش متوجه اشعار او شود، به سرودن اشعار خود به زبان مادری پرداخت و شهرت زیادی در این زمینه به دست آورد. 

مریم شکوهی‌نیا

پایگاه خبری تحلیلی اخبار معاصر 

شهریار در این شعر، به توصیف زیبایی‌های روستای زندگی خود و  طبیعت و انسان‌های اطراف آن پرداخته است. 

حیدربابا ، ایلدیریملار شاخاندا

سئللر ، سولار ، شاققیلدییوب آخاندا

قیزلار اوْنا صف باغلییوب باخاندا

سلام اولسون شوْکتوْزه ، ائلوْزه !

منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوْزه

حیدربابا ، کهلیک لروْن اوچاندا

کوْل دیبینَّن دوْشان قالخوب ، قاچاندا

باخچالارون چیچکلنوْب ، آچاندا

بیزدن ده بیر موْمکوْن اوْلسا یاد ائله

آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

بایرام یئلى چارداخلارى ییخاندا

نوْروز گوْلى ، قارچیچکى ، چیخاندا

آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا

بیزدن ده بیر یاد ائلییه ن ساغ اوْلسون

دردلریمیز قوْى دیّکلسین ، داغ اوْلسون

حیدربابا ، گوْن دالووى داغلاسین !

اوْزوْن گوْلسوْن ، بولاخلارون آغلاسین !

اوشاخلارون بیر دسته گوْل باغلاسین !

یئل گلنده ، وئر گتیرسین بویانا

بلکه منیم یاتمیش بختیم اوْیانا

حیدربابا ،‌ سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون !

دؤرت بیر یانون بولاغ اوْلسون باغ اوْلسون !

بیزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون !

دوْنیا قضوْ-قدر ، اؤلوْم-ایتیمدى

دوْنیا بوْیى اوْغولسوزدى ، یئتیمدى

حیدربابا ، یوْلوم سنَّن کج اوْلدى

عؤمروْم کئچدى ، گلممه دیم ، گئج اوْلدى

هئچ بیلمه دیم گؤزللروْن نئج اوْلدى

بیلمزیدیم دؤنگه لر وار ،‌ دؤنوْم وار

ایتگین لیک وار ، آیریلیق وار ، اوْلوْم وار

حیدربابا ، ایگیت اَمَک ایتیرمز

عؤموْر کئچر ، افسوس بَرَه بیتیرمز

نامرد اوْلان عؤمرى باشا یئتیرمز

بیزد ، واللاه ، اونوتماریق سیزلرى

گؤرنمسک حلال ائدوْن بیزلرى

حیدربابا ، میراژدر سَسلننده

کَند ایچینه سسدن – کوْیدن دوْشنده

عاشیق رستم سازین دیللندیرنده

یادوندادى نه هؤلَسَک قاچاردیم

قوشلار تکین قاناد آچیب اوچاردیم

شنگیل آوا یوردى ، عاشیق آلماسى

گاهدان گئدوب ، اوْردا قوْناق قالماسى

داش آتماسى ، آلما ،‌ هیوا سالماسى

قالیب شیرین یوخى کیمین یادیمدا

اثر قویوب روحومدا ، هر زادیمدا

حیدربابا ، قورى گؤلوْن قازلارى

گدیکلرین سازاخ چالان سازلارى

کَت کؤشنین پاییزلارى ، یازلارى

بیر سینما پرده سى دیر گؤزوْمده

تک اوْتوروب ، سئیر ائده رم اؤزوْمده

حیدربابا ،‌ قره چمن جاداسى

چْووشلارین گَلَر سسى ، صداسى

کربلیا گئدنلرین قاداسى

دوْشسون بو آج یوْلسوزلارین گؤزوْنه

تمدّونون اویدوخ یالان سؤزوْنه

حیدربابا ، شیطان بیزى آزدیریب

محبتى اوْرکلردن قازدیریب

قره گوْنوْن سرنوشتین یازدیریب

سالیب خلقى بیر-بیرینن جانینا

باریشیغى بلشدیریب قانینا

گؤز یاشینا باخان اوْلسا ، قان آخماز

انسان اوْلان بئلینه تاخماز

آمما حئییف کوْر توتدوغون بوراخماز

بهشتیمیز جهنّم اوْلماقدادیر !

ذى حجّه میز محرّم اوْلماقدادیر !

خزان یئلى یارپاخلارى تؤکنده

بولوت داغدان یئنیب ، کنده چؤکنده

شیخ الاسلام گؤزل سسین چکنده

نیسگیللى سؤز اوْرکلره دَیَردى

آغاشلار دا آللاها باش اَیَردى

داشلى بولاخ داش-قومونان دوْلماسین !

باخچالارى سارالماسین ، سوْلماسین !

اوْردان کئچن آتلى سوسوز اولماسین !

دینه : بولاخ ، خیرون اوْلسون آخارسان

افقلره خُمار-خُمار باخارسان

حیدر بابا ، داغین ، داشین ، سره سى

کهلیک اوْخور ، دالیسیندا فره سى

قوزولارین آغى ، بوْزى ، قره سى

بیر گئدیدیم داغ-دره لر اوزونى

اوْخویئدیم‌ : « چوْبان ، قیتر قوزونى »

حیدر بابا ، سولى یئرین دوْزوْنده

بولاخ قئنیر چاى چمنین گؤزونده

بولاغ اوْتى اوْزَر سویون اوْزوْنده

گؤزل قوشلار اوْردان گلیب ، گئچللر

خلوتلیوْب ، بولاخدان سو ایچللر

بىچین اوْستى ، سونبول بیچن اوْراخلار

ایله بیل کى ، زوْلفى دارار داراخلار

شکارچیلار بیلدیرچینى سوْراخلار

بیچین چیلر آیرانلارین ایچللر

بیرهوشلانیب ، سوْننان دوروب ، بیچللر

حیدربابا ، کندین گوْنى باتاندا

اوشاقلارون شامین ئییوب ، یاتاندا

آى بولوتدان چیخوب ، قاش-گؤز آتاندا

بیزدن ده بیر سن اوْنلارا قصّه ده

قصّه میزده چوخلى غم و غصّه ده

قارى ننه گئجه ناغیل دییَنده

کوْلک قالخیب ، قاپ-باجانى دؤیَنده

قورد گئچینین شنگوْلوْسون یینده

من قاییدیب ، بیرده اوشاق اوْلئیدیم

بیر گوْل آچیب ، اوْندان سوْرا سوْلئیدیم

عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم

سوْننان دوروب ، اوْس دوْنومى گییه ردیم

باخچالاردا تیرینگَنى دییه ردیم

آى اؤزومى اوْ ازدیرن گوْنلریم !

آغاج مینیپ ، آت گزدیرن گوْنلریم !

هَچى خالا چایدا پالتار یوواردى

مَمَد صادق داملارینى سوواردى

هئچ بیلمزدیک داغدى ، داشدى ، دوواردى

هریان گلدى شیلاغ آتیب ، آشاردیق

آللاه ، نه خوْش غمسیز-غمسیز یاشاردیق

شیخ الاسلام مُناجاتى دییه ردى

مَشَدرحیم لبّاده نى گییه ردى

مشْدآجلى بوْز باشلارى ییه ردى

بیز خوْشودوق خیرات اوْلسون ، توْى اوْلسون

فرق ائلَمَز ، هر نوْلاجاق ، قوْى اولسون

ملک نیاز ورندیلین سالاردى

آتین چاپوپ قئیقاجیدان چالاردى

قیرقى تکین گدیک باشین آلاردى

دوْلائیا قیزلار آچیپ پنجره

پنجره لرده نه گؤزل منظره !

حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا

قیز-گلینلر ، حنا-پیلته ساتاندا

بیگ گلینه دامنان آلما آتاندا

منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار

عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار

حیدربابا ، بولاخلارین یارپیزى

بوْستانلارین گوْل بَسَرى ، قارپیزى

چرچیلرین آغ ناباتى ، ساققیزى

ایندى ده وار داماغیمدا ، داد وئرر

ایتگین گئدن گوْنلریمدن یاد وئرر

بایرامیدى ، گئجه قوشى اوخوردى

آداخلى قیز ، بیگ جوْرابى توْخوردى

هرکس شالین بیر باجادان سوْخوردى

آى نه گؤزل قایدادى شال ساللاماق !

بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق !

شال ایسته دیم منده ائوده آغلادیم

بیر شال آلیب ، تئز بئلیمه باغلادیم

غلام گیله قاشدیم ، شالى ساللادیم

فاطمه خالا منه جوراب باغلادى

خان ننه مى یادا سالیب ، آغلادى

حیدربابا ، میرزَممدین باخچاسى

باخچالارین تورشا-شیرین آلچاسى

گلینلرین دوْزمه لرى ، طاخچاسى

هى دوْزوْلر گؤزلریمین رفینده

خیمه وورار خاطره لر صفینده

بایرام اوْلوب ، قیزیل پالچیق اَزَللر

ناققیش ووروب ، اوتاقلارى بَزَللر

طاخچالارا دوْزمه لرى دوْزللر

قیز-گلینین فندقچاسى ، حناسى

هَوَسله نر آناسى ، قایناناسى

باکى چى نین سؤزى ، سوْوى ، کاغیذى

اینکلرین بولاماسى ، آغوزى

چرشنبه نین گیردکانى ، مویزى

قیزلار دییه ر : « آتیل ماتیل چرشنبه

آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه »

یومورتانى گؤیچک ، گوللى بوْیاردیق

چاققیشدیریب ، سینانلارین سوْیاردیق

اوْیناماقدان بیرجه مگر دوْیاردیق ؟

على منه یاشیل آشیق وئرردى

ارضا منه نوروزگوْلى درردى

نوْروز على خرمنده وَل سوْرردى

گاهدان یئنوب ، کوْلشلرى کوْرردى

داغدان دا بیر چوْبان ایتى هوْرردى

اوندا ، گؤردن ، اولاخ ایاخ ساخلادى

داغا باخیب ، قولاخلارین شاخلادى

آخشام باشى ناخیرینان گلنده

قوْدوخلارى چکیب ، وورادیق بنده

ناخیر گئچیب ، گئدیب ، یئتنده کنده

حیوانلارى چیلپاق مینیب ، قوْواردیق

سؤز چیخسایدى ، سینه گریب ، سوْواردیق

یاز گئجه سى چایدا سولار شاریلدار

داش-قَیه لر سئلده آشیب خاریلدار

قارانلیقدا قوردون گؤزى پاریلدار

ایتر ، گؤردوْن ، قوردى سئچیب ، اولاشدى

قورددا ، گؤردوْن ، قالخیب ، گدیکدن آشدى

قیش گئجه سى طؤله لرین اوْتاغى

کتلیلرین اوْتوراغى ، یاتاغى

بوخاریدا یانار اوْتون یاناغى

شبچره سى ، گیردکانى ، ایده سى

کنده باسار گوْلوْب – دانیشماق سسى

شجاع خال اوْغلونون باکى سوْقتى

دامدا قوران سماوارى ، صحبتى

یادیمدادى شسلى قدى ، قامتى

جؤنممه گین توْیى دؤندى ، یاس اوْلدى

ننه قیزین بخت آیناسى کاس اوْلدى

حیدربابا ، ننه قیزین گؤزلرى

رخشنده نین شیرین-شیرین سؤزلرى

ترکى دئدیم اوْخوسونلار اؤزلرى

بیلسینلر کى ، آدام گئدر ، آد قالار

یاخشى-پیسدن آغیزدا بیر داد قالار

یاز قاباغى گوْن گوْنئیى دؤیَنده

کند اوشاغى قار گوْلله سین سؤیَنده

کوْرکچى لر داغدا کوْرک زوْیَنده

منیم روحوم ، ایله بیلوْن اوْردادور

کهلیک کیمین باتیب ، قالیب ، قاردادور

قارى ننه اوزاداندا ایشینى

گوْن بولوتدا اَییرردى تشینى

قورد قوْجالیب ، چکدیرنده دیشینى

سوْرى قالخیب ، دوْلائیدان آشاردى

بایدالارین سوْتى آشیب ، داشاردى

خجّه سلطان عمّه دیشین قیساردى

ملا باقر عم اوغلى تئز میساردى

تندیر یانیب ، توْسسى ائوى باساردى

چایدانیمیز ارسین اوْسته قایناردى

قوْورقامیز ساج ایچینده اوْیناردى

بوْستان پوْزوب ، گتیرردیک آشاغى

دوْلدوریردیق ائوده تاختا-طاباغى

تندیرلرده پیشیرردیک قاباغى

اؤزوْن ئییوْب ، توخوملارین چیتداردیق

چوْخ یئمکدن ، لاپ آز قالا چاتداردیق

ورزغان نان آرموت ساتان گلنده

اوشاقلارین سسى دوْشردى کنده

بیزده بویاننان ائشیدیب ، بیلنده

شیللاق آتیب ، بیر قیشقریق سالاردیق

بوغدا وئریب ، آرموتلاردان آلاردیق

میرزاتاغى نان گئجه گئتدیک چایا

من باخیرام سئلده بوْغولموش آیا

بیردن ایشیق دوْشدى اوْتاى باخچایا

اى واى دئدیک قورددى ، قئیتدیک قاشدیق

هئچ بیلمه دیک نه وقت کوْللوکدن آشدیق

حیدربابا ، آغاجلارون اوجالدى

آمما حئییف ، جوانلارون قوْجالدى

«محمدحسین بهجت تبریزی، متخلص به شهریار»