تهران ۱۴.۹۱° كمينه ۱۴.۷۹°  بیشینه ۱۴.۹۹°
۲۰ مهر ۱۴۰۰ - ۰۹:۳۲

بازخوانی عرصه و حریم باغ‌‏های تاریخی خلیلی و کفشگر شیراز + (تصاویر)

باغ‌های تاریخی محور قصرالدشت شیراز؛آنها که محو شدند و آنها که ماندند!
کد خبر: ۳۲۴۹۶
نویسنده :
داریوش مختاری

باغ‌های تاریخی محور قصرالدشت شیراز؛

در دو دهه آغازین قرن گذشته یعنی دهه‌های 1310 و 1320 خورشیدی به یکباره سه باغ تاریخی (ملّی، خلیلی و مینو) در شیراز ساخته و بازسازی شدند. باغ تاریخی خلیلی یکی از آنهاستباغ تاریخی خلیلی بسیار دیرتر از باغ تاریخی رحمتآباد بازسازی و ساخته شد. با این حال، باغ تاریخی رحمتآباد خیلی زود قربانی توسعه مسکن و تجارت شهری شد و عملا از صحنه روزگار حذف شد! زمین‏های باغ تاریخی  رحمت‌آباد در سال 1363 تفكيك و ساخته شدند. فرصتالدوله شیرازی از وجود چند عمارت تاریخی منظم و مرتب در باغ تاریخی رحمت‌‌آباد نام برده بود. 
از محله رحمتآباد که به سوی غرب شیراز در محور قصرالدشت حرکت میکردیم، باغ معیشتی کُهن در همجواری باغ تاریخی خلدبرین خودنمایی میکرد که در پنج سال اخیر تفکیک و در دست ساخت و ساز قرار گرفت. سرانجام، آن مکان دلپذیر جایگزین یک محوطه بسیار نازیبنده و ناموزون شد. راه خود را که به سوی غرب شیراز پی بگیریم، در یک پیچ تاریخی در امتداد محور جنوبی-شمالی باغِ تاریخی عفیفآباد، بیدرنگ به باغ تاریخی خلیلی میرسیم. این باغ همسایه، باغ تاریخی کفشگر است؛ همان عرصهای که بیمارستان بزرگ نمازی در محوطه آن ساخته شد. پیشینه باغ تاریخی کفشگر بسیار دوردستتر از باغ تاریخی خلیلی است، ولی در درازای تاریخ پر فراز و نشیب شیراز، همسایه یکدیگر شدند. اکنون از دریچه اتاقک میانی عمارت باغ عفیفآباد و در امتداد تقریبی شمال، میتوان دیوار عمارت باغ تاریخی خلیلی را با ابزار دوربین دید.

باغ‌های تاریخی محور قصرالدشت شیراز؛

بهتر است از یک باغ تاریخی دیگر به نام باغ تاریخی کیفی که در شرق باغ تاریخی خلیلی قرار داشته است نیز نام برد؛ شاید شماری از درختان سرو بلند قامت در نبش خیابان عفیفآباد که در یک محوطهای در مالکیت شرکت آب و فاضلاب شیراز قرار دارند از بقایای باغ تاریخی کیفی باشند! باغ تاریخی خلیلی به همت محمد خلیل خلیلی پایهگذاری شد. اگر ساخت این باغ بر پایه رقابت او با محمد نمازی بوده، رقابتی شیرین و ماندگار بوده است. باغ تاریخی خلیلی دارای تعدادی درختان کهن می‏باشد که پیش از ساخت باغ در سال 1310 خورشیدی بر جای بوده است. در ورودی جنوبی این باغ، ساختمانی به شیوه بناهای دوره قاجاریه ساخته شده است و اکنون برروی خیابان خلیلی خودنمایی میکند. شهرت باغ خلیلی در شیراز و ایران بیشتر به سبب داشتن انواع درختان کمیاب و نادر و گل‏های زیبا بوده است.

بازخوانی عرصه و حریم باغ‌‏های تاریخی خلیلی و کفشگر شیراز  (+ تصاویر)

باغ تاریخی کفشگر که مکان استقرار بیمارستان نمازی بوده است در غرب شهر شیراز و در کنار رودخانه خشك، واقع شده است. این باغ در پایان دوره قاجاریه پدیدار میشود. تا اینکه شادروان محمد نمازی در دهه دوم قرن گذشته، زمین‏های پیرامون آن را خریداری و به وسعت باغ تاریخی کفشگر میافزاید. سپس در بخشی از عرصه آن، ساختمان‏های بیمارستان نمازی را میسازد و در محوطه آن خیابان‏کشی، درختکاری و گلکاری مفصلی به عمل میآورد. امروزه باغ این بیمارستان یکی از با‏ها و چشماندازهای زیبای شیراز است و افزون بر درختانی که در دهه 50 در آن کاشته بودند، تعدادی از درختان کهنسال و قدیمی باغ نیز باقی مانده است.

باغ‌های تاریخی محور قصرالدشت شیراز؛

اکنون، با گذر زمان، بخشهایی از ساختمانهای بیمارستان نمازی دچار فرسودگی شدهاند. با این حال، هنوز تا چند دهه دیگر و یا بیشتر از دوام و پایداری این ساختمانها باقی مانده است. در هر حال، با این ویژگیها، محدوده باغهای تاریخی خلیلی و کفشگر و ساختمان موقوفه بیمارستانهای خلیلی و نمازی واقع در آنها یک پهنه تاریخی قلمداد میشوند. باغ تاریخی کفشگر به آسانی شایستگی ثبت ملی با نام باغ تاریخی کفشگر و یا به پاس خدمات شادروان نمازی با نام باغ تاریخی نمازی را دارد. این در شرایطی است که برای این دو عرصه تاریخی مهم در شیراز هیچگونه نشانه جدی مشخص نشده است و تعیین حدود و عرصه این دو باغ الزامی است. مبادا همانند باغهای تاریخی رحمتآباد و کیفی به آسانی تفکیک و ساخته شوند و یک آسیب جدی و دهشتناک به پیکره گردشگری شیراز زده شود. امید که اینگونه نشود و شاهد بازسازی این عرصههای تاریخی شهر کُهن شیراز باشیم.


گروه آب و محیط زیست پایگاه خبری تحلیلی اخبار معاصر 

انتهای پیام
اشتراک گذاری :
ارسال نظر

آخرین اخبار روز