کرونا با کسی شوخی ندارد

دکتر سحر دفاعی، متخصص داخلی و فوق تخصص بیماری های ریه از دانشگاه علوم پزشکی تهران، این روزها علاوه بر درمان بیماران در خط مقدم مقابله با کرونا، آخرین اطلاعات، یافته ها و توصیه ها و راهکارهای مفید را به ویژه در فضای مجازی در اختیار مردم قرار داده و پاسخگوی سوالات بی شمار آنهاست.

این فوق تخصص بیماری های ریه با تکیه بر مطالعات و تجربیاتی که در اپیدمی کرونا به دست آورده، دایره المعارفی از اطلاعات در مورد این بیماری را در اختیار دارد، راهکارهای پیشگیری، درمان و مراقبت از مبتلایان به این بیماری و باورهای نادرست و شایع در بین مردم توضیح می دهد که در ادامه می خوانید.

در بین بیماران مبتلا به کووید۱۹ گفته می شود بدترین وضعیت مربوط به بیمارانی است که درگیری های ریوی پیدا می کنند و این گروه شرایط حادتر بیماری را تجربه می کنند. اما چطور در بیماری کووید۱۹ بیمار دچار درگیری های ریوی می شود و چه عواملی در این زمینه تاثیرگذار است؟

 کرونا ویروس جدید که عامل بیماری کووید۱۹ است، برخلاف کرونا ویروسی که قبلا می شناختیم و یکی از عوامل شایع سرماخوردگی بود، علائمش به سیستم تنفسی فوقانی یعنی بینی و سینوس محدود نمی شود، بلکه سیستم تنفسی تحتانی یعنی ریه را نیز درگیر می کند. در بیماری کووید۱۹ ممکن است بیماران یا بی علامت باشند و یا علائم خفیفی مثل سردرد، بدن درد و تب داشته باشند و برطرف شود، ولی تعداد محدودی از بیماران یعنی حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ممکن است درگیری ریوی پیدا کنند. اینکه چه افرادی دچار درگیری ریوی می شوند و چه افرادی دچار درگیری ریوی نمی شوند اصلا قابل پیش بینی نیست. البته اوایل شیوع ویروس کرونای جدید با مطالعات اپیدمولوژیک یکسری عواملی شناسایی و تاکید شد که احتمال درگیری ریوی برخی افراد بیشتر است؛ مثلا کسانی که بیماری مزمن ریوی، آسم، دیابت، بیماری های خودایمنی و زمینه ای و چاقی دارند ممکن است بیشتر درگیری ریوی پیدا کنند.

اینکه گفته می شود برخی گروه ها در برابر این بیماری آسیب پذیرتر هستند تا چه اندازه مورد تایید است؟

با گذشت چند ماه از همه گیری بیماری کووید۱۹ مشخص شد نمی توان تنها به این موضوع که برخی گروه ها آسیب پذیرتر هستند اکتفا کرد و هر کسی ممکن است بیماری شدید داشته باشد، به ویژه در موج دوم بیماری دیده شد حتی افراد جوان که هیچ کدام از عوامل خطرآفرین را ندارند ممکن است دچار درگیری ریوی شوند و حتی درگیری ریوی این قدر شدید باشد که باعث مرگ بیمار شود، بنابراین اصلا قابل پیش بینی نیست در بیماری کووید۱۹ چه کسی بی علامت باقی می ماند و چه کسی درگیری ریوی پیدا می کند.

از سوی دیگر نمی توانیم گروه سنی خاصی برای این بیماری تعریف کنیم، اگرچه دیده شده شیوع بیماری در گروه سنی کودکان کمتر است، البته نه به معنای اینکه در این گروه سنی اصلا بیماری دیده نشده، ولی نسبت به سایر سنین کمتر بوده است.

علت گسترش دامنه بیماری و درگیری گروه های سنی مختلف، حتی افراد جوان و ورزشکار چیست؟

در اوایل شیوع کرونا بیشتر افراد در سن بالا درگیر می شدند و همین طور افرادی که بیماری زمینه ای داشتند، اما به مرور این افراد از خطر کرونا آگاه شده و بیشتر در منزل از خود مراقبت کردند، به همین خاطر در پیک دوم دیدیم افراد میانسال و جوان بیشتر درگیر شدند، از بین جوانان هم مردان به خاطر پایبندی کمتر به پروتکل های بهداشتی بیشتر مبتلا شدند و حتی افراد ورزشکار با وجود بدن سالم، به خاطر عدم رعایت پروتکل های بهداشتی و جدی نگرفتن بیماری درگیر شدند. کووید۱۹ بیماری است که با کسی شوخی ندارد و حتی کسی که جوان و سالم و ورزشکار باشد هم بدون رعایت پروتکل های بهداشتی مبتلا می شود و حتی ممکن است به نوع شدید بیماری مبتلا شود. تاکنون مشخص شده افرادی که اصلا ماسک نمی زنند به نوع شدیدتر و بدتر بیماری دچار شده اند، چون ویروس بیشتری وارد بدن می شود، به همین خاطر تمام تمرکز ما باید بر پیشگیری و عدم ابتلا به بیماری در افراد باشد.

باتوجه به شباهت هایی که بین کووید۱۹ و سایر بیماری های تنفسی وجود دارد، بیماری چطور تشخیص داده می شود؟

حقیقت این است که در بسیاری از مواقع نمی توانیم کووید۱۹ را از سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سینوزیت افتراق دهیم، البته خوشبختانه هنوز وارد اپیدمی آنفلوآنزا در کشور نشده ایم، درحالی که هر سال آخر پاییز بیماران آنفلوآنزای زیادی داشتیم، ولی استفاده از ماسک در پیشگیری از شیوع آنفلوآنزا موثر بوده است و همین طور بیماری های ویروسی  تنفسی که معمولا در پاییز و زمستان شایع است. بنابراین ماسک زدن، رعایت فاصله اجتماعی و پروتکل های بهداشتی می تواند از بعضی بیماری های مسری تنفسی و نه فقط کووید جلوگیری کند.

از سوی دیگر امسال وضعیت آلودگی هوا به خاطر کاهش رفت و آمدها و ماندن افراد در منزل به خاطر محدودیت های کرونا بهتر بوده و نسبت به سال های قبل پدیده وارونگی هوا و آلودگی را کمتر تجربه کرده ایم، به همین خاطر نگرانی کمتری از بروز مشکلات تنفسی ناشی از آلودگی هوا داریم.

اما در مورد تشخیص کووید۱۹، بهترین کار گرفتن حال شرح حال دقیق از بیماران است. هم اکنون ویروس غالب تنفسی در گردش در جامعه کووید۱۹ است به همین خاطر عامل سرماخوردگی ها را هم کووید۱۹ درنظر می گیریم، درحالی که در گذشته اینطور نبود. بنابراین چون کرونا ویروس جدید عامل ویروسی غالب در جامعه  شده است و سرماخوردگی هم با همان کووید اتفاق می افتد، فرض را بر این می گذاریم که بیمار مبتلا به کووید است، ولی زمانی که حال بیمار خوب است و مدت طولانی علائم دارد، یعنی مشکل قدیمی است متوجه می شویم آلرژی، سینوزیت مزمن یا بیماری های دیگری دارد.

در مورد درگیری های ریوی در بیماران مبتلا به کووید۱۹ توضیح دهید.

بیشترین مکانیسمی که تاکنون شناخته شده این بوده که آسیب اصلی در بیماری کووید۱۹ به عروق کوچک داخل ریه و سایر قسمت های بدن وارد می شود. این آسیب عروقی باعث ضایعاتی می شود که به آن لخته های خیلی کوچک داخل عروق گفته می شود که باعث بروز مشکلاتی می شوند، به غیر از درگیری عروق ریه، بافت زمینه ای ریه هم توسط ویروس درگیر می شود که بیشتر در مراحل اولیه یعنی ۶ تا ۷ روز اول بیماری که فاز ویروسی است اتفاق می افتد. پس درگیری ریه به خاطر تهاجم ویروس است، ولی در هفته های بعدی که بیماری از فاز ویروسی به سمت التهابی تغییر می کند، درگیری دیگر به خاطر ویروس نیست، بلکه به خاطر فاز التهابی زیادی است که بدن فرد نسبت به عامل خارجی یعنی ویروس ایجاد کرده است.

درگیری ریه معمولا چه زمانی اتفاق می افتد؟

 معمولا درگیری ریه در چند روز اول بیماری اتفاق نمی افتد، ولی ممکن است در هفته اول کسی علائم تنفسی داشته باشد و بار ویروس به قدری در بدنش زیاد باشد که درگیری ریوی ایجاد کرده باشد، اما اغلب مواقع بعد از گذشت ۶ تا ۷ روز اول از بیماری، سیستم ایمنی بدن پاسخ شدیدی نسبت به ویروس نشان می دهد و باعث می شود ریه درگیر شود، اکسیژن خون پایین بیاید و نفس کشیدن سخت شود و همینطور مشکلات دیگر و این درحالی است که بیشترین آسیبی  که در مرحله دوم بیماری در ریه میبینیم نه به خاطر ویروس، بلکه به خاطر پاسخ ایمنی بدن  و ایجاد التهاب در برابر ویروس است.

اشاره ای به اقدامات درمانی که برای بیماران مبتلا به کووید۱۹ انجام می شود داشته باشید.

بیماران مبتلا به کویید۱۹ به دو دسته بیماران سرپایی و بستری تقسیم می شوند. در مورد بیماران سرپایی مهمترین کار بیماریابی زودهنگام است، یعنی بلافاصله بعد از پیدا کردن علائم بهتر است بیمار با یک پزشک چه به صورت مجازی و چه حضوری مشورت کنند تا پزشک توضیح دهد با مشاهده چه علائمی باید بیمار برای درمان به بیمارستان مراجعه کند. در این شرایط مهمترین موضوع، آموزش به فردی است که تازه مبتلا شده، البته نه به این شکل که به بیمار گفته شود در خانه بمان و هر زمانی که حالت خیلی بد شد مراجعه کن! این استدلال بسیار غلطی است که اوایل شیوع کرونا رواج بیشتری و خوشبختانه در حال حاضر کمتر شده است.

با تشخیص پزشک اگر بیمار جزو بیمارانی بود که نیاز به درمان های ضدویروس، درمان های ضدالتهابی یا سرفه داشت می بایست این درمان ها شروع شود و تحت نظر قرار گیرد، اما اگر نیازی به این درمان ها نبود بهتر است بعد از چند روز از شروع علائم دوباره وضعیت بیمار چک شود و اگر علائم بیشتر شد بررسی شود که آیا به انجام سی تی اسکن، آزمایشات التهابی و اندازه گیری سطح اکسیژن خون نیاز هست یا خیر.

 همانطور که گفته شد در مورد بیماران سرپایی، ۸۰ درصد بیماران در فاز اولیه ویروس بهبود پیدا می کنند و ۲۰ درصد نیاز به مراقبت های بیشتر دارند است. در مورد بیماران بستری اما باتوجه به محدودیت تخت های بستری، اولویت با بیمارانی است که وضعیت وخیم تری دارند. بیمارانی که امکان بستری ندارند را نیز می توان به صورت سرپایی با درمان های ضدویروس، ضد التهاب و ضد انعقاد که سه درمان اصلی برای کرونا در مرحله ریوی هستند درمان کرد و در منزل قرنطینه شوند.

 یکی از درمان های اصلی در کنار درمان های دارویی، اکسیژن رسانی است. اما بیماران در منزل یا بیمارستان شرایط متفاوتی دارند، برخی با چند لیتر اکسیژن در بینی، برخی با ماسک اکسیژن و برخی با ماسک های رزرو دار که اکسیژن بالایی می دهد درمان می شوند و برخی احتیاج به دستگاه تهویه مکانیکی دارند، البته تلاش ما این است که کار بیمار به تهویه مکانیکی نرسد.

چه بیمارانی به وضعیت خطرناک می رسند و نیاز به بستری در آی سی یو دارند؟

اکنون همه دنیا متفق القول به این مساله رسید که اصلی ترین عاملی که باعث انتقال به آی سی یو و مرگ و میر بیماران کووید۱۹ می شود مراجعه دیرهنگام است. به خصوص وقتی بیمار مدت ها بیمار بوده، ۲ تا ۳ هفته در خانه مانده، تنگی نفس، تب و حال عمومی بد داشته و اکسیژن خونش پایین بوده، اما برای درمان مراجعه نکرده یا مراجعه سرپایی کرده و درمان مناسبی دریافت نکرده است و در نهایت وقتی مراجعه کرده که وضعیت بسیار بدی داشته است. بیشتر کسانی که به آی سی یو منتقل می شوند کسانی هستند که در فازهای نهایی بیماری که فازهای التهابی و چند هفته بعد از شروع بیماری است مراجعه می کنند و در واقع دیر به بیمارستان می رسند و به همین دلیل از درمان های اولیه پاسخ مناسبی نمی گیرند.

باید یادآور شوم که بیماری کووید۱۹ در مجموع ۴ فاز دارد؛ فاز ویروسی، فاز ویروسی-التهابی، فاز التهابی و فاز نارسایی سایر ارگان ها. درمان بیماری در فازهای نهایی و فازی که بیماری به ارگان های دیگر بدن آسیب می رساند بسیار سخت است، درحالی که ما می خواهیم در همان فاز ویروسی و نهایتا ویروسی-التهابی بیماریابی و درمان کنیم و از بعد از این مراحل درمان خیلی سخت می شود. بیشترین کسانی که کارشان به آی سی یو کشیده می شود هم کسانی هستند که دیر مراجعه کرده و با اکسیژن پایین بستری شده اند، در واقع این افراد زمان طلایی برای گرفتن ضدویروس ها را از دست داده اند و متاسفانه مرگ و میر در این دسته از بیماران زیاد است.

مهمترین اقدامات درمانی برای بیماران بستری چیست؟

در مورد بیمارانی که بستری می شوند شرایط کاملا متفاوت است و بسته به وضعیت هر بیمار باید تصمیم بگیریم چه درمانی برای او به کار ببریم، ولی درمان اساسی، درمان ضدویروس، ضد انعقاد و ضد التهاب که به شکل تزریقی برای بیماران انجام می شود. بیماران اولویت بندی می شوند و بیمارانی که اکسیژن خون پایین تری داشته باشند در بخش آی سی یو بستری شده و از طریق دستگاه های حمایت تنفسی به شکل غیرتهاجمی و با ماسک به بیمار اکسیژن رسانی می شود و یا برای بیمارانی که سطح اکسیژن بسیار پایینی دارند از طریق لوله های تنفسی این اکسیژن رسانی صورت می گیرد. همه تلاش ما این است که بیمار به بخش آی سی یو نرود و درمان های مناسب را در بخش دریافت کند تا اکسیژن خون پایین نرود و نیاز به انتقال به بخش آی سی یو نباشد. اگر بیمار به آی سی یو برود به معنای این است که درمان ها را از قبل گرفته اما موثر نبوده، بنابراین بیشتر تمرکز ما بر اکسیژن رسانی به بیمار در کنار درمان دارویی است است.

احتمال بهبودی بیمارانی که در بخش آی سی یو بستری می شوند تا چه اندازه است؟

 بیمارانی زیادی بوده اند که پس از بستری در بخش آی سی یو بهبود پیدا کرده اند و بعد از حدود ۲۰ روز از آی سی یو مرخص شده اند، اما باید توجه داشته باشیم که آی سی یو بخش نهایی است و حداکثر خدمات ارائه می شود، اما سرنوشت بیماران در آی سی یو به خصوص در کووید۱۹ بستگی به شدت بیماری دارد، بنابراین همچنان تمرکز بر این است که بیماران به محض مشاهده علائم تنفسی مراجعه کند تا زودتر درمان شوند و کارشان به آی سی یو کشیده نشود.

 باتوجه به اینکه تخت های آی سی یو هم در تهران و هم شهرستان ها محدود است، و از سوی دیگر خدمات آی سی یو هم برای بیماران و هم برای سیستم درمان هزینه زیادی دارد و همینطور درد و رنج آی سی یو زیاد است، تمام تلاش و تمرکز ما بر این است که بیمار در بخش و با درمان ها و مراقبت هایی که انجام می شود بهبود یابد.

وضعیت تخت های آی سی یو بیمارستان ها چطور است؟

تخت های آی سی یو ما به نسبت نیازی که وجود دارد واقعا کم است، به علاوه فوق تخصص های ریه و بیهوشی که آی سی یو کار باشند و همینطور پرستاران آی سی یو در کشور ما کم است. این کمبود در بحران کرونا بیشتر ملموس شد، هرچند که در همه گیری آنفلوآنزا و موارد مشابه نیز این کمبودها وجود داشت و همیشه بیمارانی که بخواهند به آی سی یو بروند باید در صف آی سی یو بمانند ولی در این دوران صف انتظار آی سی یو هم طولانی تر شد.

اقداماتی که در آی سی یو بیمارستان های ما انجام می شود هم پای اقداماتی است که در کشورهای دیگر انجام می شود و فقط کافی است که تعداد تخت های آی سی یو به اندازه باشد و پرسنل کافی داشته باشیم، در این صورت همه اقدامات و درمان های پیشرفته دنیا در آی سی یوهایی که امکان دارد انجام می شود و براین اساس فکر نمی کنم از نظر مراقبت های ویژه اختلاف زیادی با کشورهای حداقل اطراف خودمان داشته باشیم.

بسیاری از بیماران تا مدت ها پس از بهبودی دچار عوارض بیماری هستند، علت این مساله چیست؟

کاملا طبیعی است که بعد از بهبودی بیمار، علائم ادامه داشته باشد. این موضوع در بیشتر بیماران تنفسی که  در بیمارستان بستری می شوند اتفاق می افتد، ولی در مورد بیماران کووید۱۹ شیوع بیشتری دارد و تا ۳ ماه بعد از ابتلا به بیماری لرز، بدن درد، سرفه، تنگی نفس ممکن است  ادامه  داشته  باشد. در نوع شدید بیماری ممکن است تا ماه ها به اکسیژن نیاز داشته باشند و برای سرفه و تنگی نفس داروهای گشادکننده مجاری تنفسی تجویز می شود، همچنین برای تقویت ضعف عضلانی داروها و مکمل هایی که انرژی بدن را بیشتر می کند تجویز می شود، ولی مساله مهم بازتونی تنفسی و فیزیوتراپی اندام ها است.

بعد از بهبودی بیمار باید چه کارهایی انجام دهد تا عوارض بیماری به حداقل برسد؟

 بیمار بعد از بهبودی باید تحرک داشته باشد البته نه اینکه ورزش سنگین انجام دهند اما  فعالیت هایی مثل پیاده روی انجام دهد و بعد از بهبودی دائما در بستر نباشد چون در این صورت خون در اندام ها لخته می شود، ظرفیت تنفس کم می شود و قسمتی های از ریه روی هم می خوابد و اکسیژن خون کم می شود، بنابراین بیمار بهبود یافته باید فعالیت هایش را کم کم از سر بگیرد و فیزیوتراپی تنفسی و اندام شود. در کنار آن از داروهای استنشاقی وضد سرفه در صورت نیاز استفاده کند، در این صورت حتی بیماری که یک ماه زیر دستگاه ونتیلاتور در آی سی یو بوده به مرور عضلات تنفسی اش تقویت شده، نیاز به اکسیژن کم می شود و می تواند از اکسیژن رها شود.

بیماران زمینه ای و یا افراد مبتلا به آلرژی چه مراقبت هایی نیاز دارند؟

موضوع مهمی که در مورد این بیماران وجود دارد این است که بیماری زمینه ای آنها باید کنترل شده باشد، یعنی فشار خون، نارسایی قلبی، دیابت و آسم و برونشیت و آلرژی باید کنترل شده باشد که اگر کنترل شده باشد احتمال ابتلا به نوع شدید بیماری خیلی کم می شود. در این بازه زمانی به خاطر افزایش مصرف الکل و شوینده ها برای ضدعفونی افراد دچار آلرژی شدند و یا آسم و آلرژی آنها عود کرده است. این افراد باید تاجایی که ممکن است از شوینده های قلیایی یا اسیدی دوری کنند و یا این شوینده ها را رقیق کنند، در صورت استفاده از این مواد حتما با استفاده از ماسک و در فضای باز با تهویه مناسب استفاده کنند. بهتر است از الکل زیاد استفاده نشود و دست ها با آب و مایع دستشویی ضدعفونی شود، همچنین تاجایی که امکان دارد از شوینده های قوی مثل وایتکس که برای ریه بسیار مضر است استفاده نکنند، چون استفاده بیش از حد از شوینده ها در این مدت اثر بدی بر روی ریه افراد  گذاشته است.

یکی از باورهای نادرست استفاده از مواد مخدر برای پیشگیری از ابتلا به کرونا است که اگرچه نسبت به اوایل شیوع کرونا کمتر شده ولی هنوز هم برخی به آن باور دارند، در این مورد توضیح دهید؟

تریاک ماده مخدری دارد که از خیلی سال پیش جنبه درمانی داشته و مورفین و اپیوم به عنوان ضددردهای قوی برای بیماران استفاده شده است، اما یکسری برداشت غلط باعث شده افراد فکر کنند با مصرف این مواد مخدر کرونا نمی گیرند، درحالی که بیماران بسیار زیادی داریم که اعتیاد دارند و ریه هایشان درگیر شده و بستری شده اند، بنابراین این باور کاملا غلط است. اتفاقا در بخش آی سی یو و برای بیماران هوشیار از تجویز هر مخدری پرهیز می کنیم، چون مواد مخدر باعث می شود مرکز تنفس که در مغز  است مهار شود و  حس خواب آلودگی  باعث شود تعداد تنفس بیمار پایین بیاید، بنابراین در شرایطی که نیاز هست بیمار نفس بکشد تا اکسیژن طبیعی حفظ شود ممکن است به خاطر نئشگی و خواب آلودگی متوجه نشود و اکسیژن خون خیلی پایین آمده و باعث ایست قلبی تنفسی شود. افراد معتاد که ریه آنها درگیر شده و خارج بیمارستان هستند مرگ شیرینی تجربه می کنند چون در حالت نئشگی متوجه تنگی نفس و سرفه و پایین آمدن اکسیژن خون نمی شوند و ناگهان فوت می کنند، بنابراین حتی مصرف شربت هایی که مخدر دارد و خواب آور است به هیچ وجه منطقی نیست چون تنفس را مهار می کند، درحالی که ما می خواهیم بیمار در نهایت هوشیاری نفس بکشد.

بسیاری از افراد در این دوران به مصرف دمنوش های گیاهی روی آورده اند، آیا مصرف دمنوش واقعا مفید است؟

بله، داروهای گیاهی اثرات مفید هم دارند، مثلا آویشن و عسل ثابت شده که در مهار سرفه تاثیر دارند، شربت های گیاهی هم داریم که بر پایه همین داروها است اما اصلا زیاده روی در مصرف هیچ کدام از این دمنوش ها و داروهای گیاهی توصیه نمی شود. اگر فرد هر روز چند دمنوش بخورد، وضعیت اسید معده را به هم می زنند و باعث رفلاکس معده می شود که سرفه را تشدید می کند، بنابراین مصرف بیش از حد به هیچ عنوان توصیه نمی شود، بلکه مصرف در حد معقول و هفته ای دو تا سه بار کافی است. داروهای عجیبی که مشخص نیست چیست و چه ترکیباتی دارد هم اصلا توصیه نمی کنیم.

در مورد بخور چه نظری دارید، آیا بخور دادن در این شرایط کمکی به افراد می کند؟

بخور دادن را اصلا توصیه نمی کنیم، چون در علم ریه چیزی به نام بخور نداریم. در این مدت زیاد شنیده ایم که  نعنا یا بابونه در قلیان بخور داده شود ولی اصلا توصیه نمی شود، چون بخور ساختاری ندارد که برای سلول های تنفسی مفید باشد و هیچ منبعی علمی برای تایید تاثیر آن وجود ندارد. یکی دیگر از مواردی که گفته می شود بخور جوش شیرین است، درحالی که این موضوع هم به هیچ عنوان پایه علمی ندارد. فقط برای کسانی که دچار مسمومیت با شوینده ها می شوند آمپول سدیم بی کربنات مایع داخل دستگاه خاصی ریخته می شود که مایع را تبدیل به گاز کرده و آن را استنشاق می کنند که درموارد معدودی پیش می آید. ولی بخور جوش شیرین که بی کربنات سدیم دارد اصلا توصیه نمی شود، به خاطر اینکه جوش شیرین جامد است و وقتی بخار داده می شود سدیم بی کربنات آن شکسته شده و آب و دی اکسید کربن آزاد می شود و فرد دی اکسید کربن خالص را وارد ریه خود می کند. موارد زیادی با بخور جوش شیرین از  ابتدای شیوع کرونا داشتیم که بیمار با حال بد و اکسیژن پایین به بیمارستان مراجعه می کرد و ماه ها طول می کشد تا آسیبی که به ریه های او وارد شده برطرف شود، به خصوص افرادی که آسم و آلرژی دارند ممکن است دچار  حمله شدید شوند. بنابراین نه بخور جوش شیرین و نه بخور هیچ داروی گیاهی را توصیه نمی کنیم، حتی بخور آب گرم، بخور آب سرد هم اگرچه برخی افراد برای مرطوب نگه داشتن فضا استفاده می کنند ولی تاثیری ندارد. ضمن اینکه تاکید می کنم وارد کردن گازهای سمی و داغ به ریه تمام بافت پوششی مجاری تنفسی را نابود می کند و اصلا خوب نیست.

آیا راهکارهایی برای کمک به سلامت ریه و پیشگیری از ابتلا به بیماری های ریوی وجود دارد؟

افرادی که سیگار و دخانیات مصرف می کنند چندین برابر دیگر افراد دچار عفونت های ریوی می شوند؛ از بیماری سل گرفته تا آنفلوآنزا و سرماخوردگی و انواع و اقسام عفونت های باکتریایی و ویروسی ریه در افراد سیگاری چند برابر دیگران است، به خاطر اینکه دخانیات سیستم سلول های ایمنی داخل ریه را به هم می ریزد و شکل سلول های پوششی داخل ریه در مجاری هوا را تغییر می دهند، بنابراین افراد سیگاری در برابر عفونت های ریوی بسیار آسیب پذیر می شوند، پس برای حفظ سلامت ریه و جلوگیری از ابتلا به عفونت های ریوی بهترین کار دوری از مصرف هرگونه دخانیات است. همچنین بهتر است آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی افراد باشد، مثل ویتامین سی که باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری های شدید ریوی می شود و ویتامین دی که باعث تقویت سیستم ایمنی می شود

ورزش کردن هم تاثیری بر تقویت و سلامت ریه ها دارد؟

ورزش نمی تواند باعث کمتر شدن  احتمال ابتلا به کرونا و درگیری  ریوی شود، ولی چند اثر دیگر دارد ازجمله اینکه از مصرف دخانیات جلوگیری کرده و باعث تقویت عضلات تنفسی مثل دیافراگم و بین دنده ای و همینطور عضلات فرعی تنفس که در گردن و بالای قفسه سینه وجود دارد می شود، بنابراین اگر فرد دچار مشکل ریوی شود زودتر بهبود می یابد.

یکسری تمرینات تنفسی هم به ویژه در فضای مجازی برای تقویت ریه ها پیشنهاد می شود.

این تمرینات تنفسی که توصیه کرده اند نفس را ده ثانیه حبس کنید هیچ تاثیری ندارد؛ نه در شناسایی کووید و نه پیشگیری از آن، حتی برای تقویت ریه هم فایده ندارد، اما برای بیمارانی که به کووید مبتلا شده و بهبود پیدا کرده اند و حالا تنگی نفس، سرفه و محدودیت تنفسی پیدا کرده اند تمرینات تنفسی خاصی داریم که به آن بازتوانی ریه گفته می شود و نوع نفس کشیدن و تمرینات تنفسی به آنها داده می شود که جنبه درمانی دارد.

و در پایان مهمترین توصیه ای که در شرایط کنونی دارید چیست؟  

در شرایط کنونی در همه دنیا تمرکز روی پیشگیری و واکسیناسیون است و ما هم مثل همه دنیا منتظر واکسن هستیم، قطعا دولت ما هم مثل همه دولت های جهان اقداماتی برای خرید واکسن و واکسیناسیون ملی درنظر دارد، اما تا زمانی که همه کشور واکسینه شود مهمترین وظیفه ما پیشگیری است، چون درمان در کووید۱۹ هزینه بر و سخت است و ضمن اینکه رنج و درد بیماری زیاد است، همه اعضای خانواده را درگیر می کند و عوارض آن تا مدت ها بعد از بهبودی باقی می ماند. بنابراین تمرکز روی پیشگیری با رعایت پروتکل های بهداشتی همچون استفاده از ماسک، شستن دست ها و حفظ فاصله اجتماعی است که اولویت بیشتری نسبت به درمان دارد. هدف ما این است که تعداد بیماران مبتلا را کم کنیم چون با وجود همه تحقیقات انجام شده، هنوز هیچ درمان قطعی برای نوع شدید بیماری وجود ندارد و بهتر است افراد توجه ویژه ای به پیشگیری داشته باشند.