رهاشدن دانش‌آموزان در باتلاق فضای مجازی

حسین ضرغامی پژوهشگر تعلیم و تربیت درباره «ضرورت ایجاد فضایی امن در فضای مجازی»، اظهار داشت: مدت‌هاست که رسانه یکی از بزرگترین صحنه های نبرد و رویارویی تفکرها و مکاتب تربیتی جهان شده است؛ از این رو مکاتب فکری غربی با بهره‌گیری از مضامین سرگرمی‌ساز غیراخلاقی و ضد تربیتی، توانسته اند جوانان و نوجوانان سراسر جهان را به خود جذب کنند تا مبانی فکری و نظری خود را به صورت آشکار یا پنهان به این نسل عرضه کنند و افسار تربیت آنان را به دست خود بگیرند.

وی ادامه داد: به گواه تاریخ، مکتب اسلامی انقلابی بی‌شک در صحنه‌ نبرد سالم و کارشناسی سنبه پر زوری داشته و سال‌های سال به خصوص در دوره اوج تمدن اسلامی، مراکز علمی و فرهنگی سراسر عالم متأثر از مفاهیم و اندیشه های اندیشمندان اسلامی بود و نقش متفکران ایرانی در این اوج و بروز، پررنگ و بی بدیل بود اما متاسفانه امروزه در جنگ نرم و رسانه ای دست بالا را نداریم و منفعل شده‌ایم به حدی که اگر شب و روز هم برای این مسأله کار کنیم بازهم عقب هستیم.

ضرغامی با بیان اینکه در حال حاضر نوجوان ما به علت قرنطینه و عدم اوقات فراغت مناسب، حداکثر وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذراند، افزود: سال‌های قبل اگر جنگ نرم مطرح می‌شد، برخی افراد، آن را توهم توطئه می‌دانستند اما امروز برای همه مسجل شده که فضای مجازی علی‌رغم همه ظرفیت‌های کاربردی و مفیدی که داشته، متأسفانه قتلگاه جوانان و نوجوانان معصوم شده است.

وی اضافه کرد: محتواهایی که ویژه برای این سنین تولید می‌شوند در قالب‌های جذاب و سرگرم‌کننده چند هدف را نشانه گرفته‌اند که شامل اخلاق، باور و جهان‌بینی، رفتار و کنش‌ها، ارزش‌ها، در نهایت کشتن امید و انگیزه است؛ همه اینها در کنار هم یک سبک زندگی متفاوت از فرهنگ‌ها را خواهد ساخت که فقط متعلق به کشور ما هم نیست، در کشورهای دیگر هم این معضلات وجود دارد ولی در مقابلش کارهایی شده است.  

ضرغامی با اشاره به موضوع حکمرانی مجازی و لزوم هوشیاری و اقدام پدآفندی در برابر آن، بیان داشت: با شرایط همه گیری کرونا، محققان و اندیشمندان یک مسأله جدید درباره فضای مجازی مطرح می‌کنند و آن عبارت از «حمکرانی مجازی» است. جهان پسا کرونا شدیداً تحت تأثیر فضای مجازی قرار می‌گیرد و به واسطه دورکاری‌ها و آموزش‌های مجازی و...، همه ابعاد زندگی بشر را به آنجا منتقل خواهند کرد و به عنوان آخرین تلاش های آخرالزمانی طواغیت، شاهد حمکرانی نظام سلطه در فضای مجازی خواهیم بود؛ نظام سلطه پیش از بحران کرونا به واسطه اعتراضات مردمی و بحران مالی در آستانه فروپاشی بود. 

وی افزود: از موارد این حکمرانی مجازی و جنگ همه جانبه می‌توان به طرح شبهات متعدد، ترویج مضامین ایدئولوژیک ضاله، محتوای غیراخلاقی، معرفی سلبریتی های هنجارشکن به عنوان الگو، سیاه و تاریک نمایی ایران، معرفی دین به عنوان عامل عقب ماندگی و ارتجاع و... نام برد که در نهایت با این سرمایه گذاری و برنامه ریزی، سربازان نظام سلطه را تربیت و در کشورهای مختلف تحت عنوان رهبران جوان و هزار عنوان دیگر به مرکز قدرت و تصمیم گیری برسانند.

این پژوهشگر تعلیم و تربیت ادامه داد: وسط این معرکه، نظام تربیتی ما به ویژه دستگاه آموزش و پرورش به سبب وجود مسائل و چالش های متعدد خود، متاسفانه پیش از این از فرصت حضور در عرصه رسانه و فضای‌ مجازی چشم پوشی کرده بود اما شیوع ویروس کووید۱۹ ما را مجبور به حرکت و نقش آفرینی در این فضا کرد.

وی با طرح این پرسش که شبکه ملی اطلاعات، اینترنت ملی، اینترنت پاک، چندسال باید  منتظر اقدام مسؤولان متولی فضای مجازی بماند؟، گفت: چه زمان موضع محکم مقابل مدیران شبکه های اجتماعی مانند ایسنتاگرام و... برای حذف محتوای مجرمانه‌ و ضد امنیت می رسد؟ مرکز تولیدات رسانه ای ویژه کودک و نوجوان و... کجاست؟ 

ضرغامی با اشاره به ظرفیت شبکه شاد برای تولید و انتشار محتوای سواد رسانه ای و تربیتی سالم برای دانش آموزان و خانواده ها، اظهار کرد: طبق آخرین آماری که روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش منتشر کرده، تاکنون بیش از 12میلیون دانش‌آموز، 111 هزار مدیر و 706 هزار معلم در پلتفرم شاد احراز هویت شده‌اند و بیش از 9 میلیارد فایل توسط کاربران در پلتفرم شاد ارسال شده است. واقعا سهم تولیدات پرورشی و تربیتی ما چقدر است؟ آمار رسمی نداریم اما از تعداد کانال ها و مطالب آنها می‌توان در بهترین حالت گفت حداکثر پنج درصد آن رقم، مربوط به محتوای فرهنگی پرورشی است که رقم به شدت نگران کننده ای است.

وی ادامه داد: معلمان فداکارانه با همه توان مشغول آموزش مجازی هستند و توان و فرصتی برای تولیدات پرورشی ندارند، لذا اینجا وظیفه بر عهده نهادهای فرهنگی کشور است. 

این پژوهشگر تعلیم و تربیت افزود: در حال حاضر چند شبکه مختص کودک ‌و نوجوان داریم‌ اما چقدر توانسته اند جذاب و سرگرم‌کننده باشند و در بطن تولیدات جذاب، پیام را به مخاطب بدهند؟ سازمان های درون دستگاهی هم وجود دارند که اتفاقا با همین اهداف بنیان گذاری شده‌اند و امروز باید راه و نقش خود را در این عرصه پیدا کنند. تشکل های دانش آموزی متعهد مانند بسیج دانش آموزی و اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان، باید بار پرورشی و تربیتی را در فضای مجازی به دوش بکشند تا با کمک خداوند و حضرت ولی‌عصر (عج) بتوانیم با حمکرانی مجازی نظام سلطه، مبارزه و هماورد کنیم. 

این کارشناس مدیریت و برنامه آموزشی درباره پیشنهادها و راهکارها، گفت: بدون تعارف باید گفت بار اصلی به دوش خانواده ها افتاده است. خودشان با رفاقت و دوستی سعی کنند اوضاع و احوال و فعالیت فرزندشان را رصد کنند، آموزش های صحیح در این فضا را بدهند و حداقل خودشان با این چالش های هنجارشکن  همراهی نکنند و اگر ناهنجاری توسط نوجوان دیدند، سعی شود با روحیه دوستی و محبت مقابله کنند تا ارتباط صمیمی والدین و فرزند قطع نشود. الان بزرگترین اشتباه این است که اکثر والدین احساس می‌کنند نمی‌توانند کاری کنند و فرزند را رها کرده اند.

وی ادامه داد: وظیفه دوم در باب دستگاه های فرهنگی کشور است که فقط می‌توانیم امیدوار باشیم به اینکه جدی تر وارد شوند! اول ایجاد یک فضای پاک و کنترل شده در شبکه‌های اجتماعی و مقابله با سلبریتی های هنجارشکن با تولید محتواهای سرگرم کننده و جذاب و به طور پنهان پیام دار، ساخت بازی‌ها و مسابقات جذاب و ایدئولوژیک، سواد رسانه ای و خود مراقبتی در این فضا، بازخوانی تاریخ انقلاب و بندهای بیانیه گام‌دوم، تبیین دشمنی ازلی ابدی آمریکا با ملت ایران، موضوع نفوذ و مصادیق و خسارات آن، امدادهای غیبی انقلاب اسلامی، ظرفیت ها و امید به آینده و... می‌تواند گوشه ای از سنگرهای این میدان بزرگ و بی انتها باشد.