دور هشتم مذاکرات می‌تواند آخرین دور باشد|تلاش بر توفق در کوتاه‌ترین زمان

 ابوالفضل خدائی: دور هفتم مذاکرات برجامی با همه فراز و نشیب ها به پایان رسید و همه نگاه ها به دور بعدی یعنی دور هشتم دوخته شده است. نشریه پالتیکو در همین راستا می نویسد پس از سه هفته گفتگو، مذاکرات برای احیای برجام به جایی که در ابتدای تابستان بود، بازگشته است و دیپلمات‌ها می گویند حتی همین هم نشان‌دهنده پیشرفت در مذاکرات پس از پنج ماه وقفه از زمان روی کار آمدن دولت جدید ایران است. انریکه مورا، مقام ارشد اتحادیه اروپا که وظیفه هماهنگی مذاکرات را بر عهده دارد بر این باور است که در متن موجود به جز برخی استثناهای جزئی، زمینه مشترکی برای مذاکرات وجود دارد. از طرفی دیپلمات‌ها موافقت کرده‌اند که پیش نویس قبل از انتخابات ایران را با اصلاحات جزئی برای در برگرفتن آخرین پیشنهادات تهران تغییر دهند.

مقامات غربی اظهار کردند زمانی که ایران در ماه نوامبر به میز مذاکره بازگشت، تمایلی به از سرگیری مذاکرات بر اساس متونی که توسط دولت قبلی ایران در اوایل سال مذاکره شده بود، نداشت و تقریباً ۹۰ درصد از آنچه در ژوئن بر سر آن توافق شده بود را تغییر داد. مقامات غربی همچنین بر این باورند که آمریکا پیشنهاد خوبی را روی میز گذاشته است و این به ایران بستگی دارد که آن را بپذیرد یا نه. به گفته یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا، اما موضوع لغو تحریم ها در دور هفتم از مذاکرات محور اصلی گفتگوها نبوده و ما هنوز به آن نقطه نرسیده ایم.

علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران نیز با تاکید بر اینکه اولویت اصلی در گفتگوها لغو تحریم ها است می گوید اگر طرف مقابل دیدگاه‌ها و مواضع منطقی جمهوری اسلامی ایران را بپذیرد، گفت‌وگوهای دور جدید می‌تواند آخرین دور مذاکرات باشد و در کوتاه‌ترین زمان به توافق برسیم.

در همین راستا میخاییل اولیانوف نماینده روسیه در نهادهای بین‌المللی مستقر در وین نیز گفت دور بعدی مذاکرات وین، می‌تواند به توافق منتج شود و فقط ایران نیست که می‌گوید دور هشتم مذاکرات وین می‌تواند آخرین دور باشد برخی دیگر از شرکت‌کنندگان، از جمله روس‌ها نیز این دیدگاه را دارند. سرپرست هیأت روس در مذاکرات رفع تحریم‌ها همچنین تاکید کرد که نهایی کردن گفت‌وگوها به‌طور موفقیت آمیز تا اواخر ژانویه یا اوایل فوریه قابل حصول است.

در خصوص دستیابی برای توافق گمانه زنی های مختلفی مطرح می شود عده ای احتمال آن را در دور هشتم بالا می دانند و برخی دیگر از کارشناسان با توجه به اختلافات موجود آن را در بلندمدت قابل تحقق می دانند. اما برخی نیز معتقدند که برای گره گشایی می تواند توافق کم تر در برابر کمتر یعنی همان توافق موقت در دور بعدی شکل گیرد.

در همین راستا رحمان قهرمانپور کارشناس سیاست خارجی نیز در گفتگویی در خصوص فضای مذاکرات اخیر و چشم انداز آن گفت: در دور اخیر گفتگوها در وین دو طرف پذیرفتند که متن مشترکی را برای ادامه مذاکرات داشته باشند که آمیزه ای از متن قبلی است که در واقع در مذاکرات دولت قبلی طی شش دور مذاکره، نهایی شده بود و ملاحظات دولت جدید و تیم مذاکره کننده فعلی به متن کنونی افزوده شده است. اما در خصوص تغییرات در این متن اختلاف نظرهایی وجود دارد که در این راستا مقام های غربی می گویند مواردی که بر سر آنها در شش دور مذاکرات قبلی توافق کرده بودند تغییر چندانی نکرده است. این در حالی است که تیم مذاکره کننده ایران می گوید که ملاحظات دولت جدید به طور کامل به این متن اضافه شده است. باید صبر کرد و دید که تداوم مذاکرات بر اساس متن توافق شده چگونه خواهد بود و مسیر به کدام سمت و سو خواهد رفت. در مذاکرات دور هشتم که احتمالا ششم دی ماه برگزار خواهد شد باید دید طبق این متن اختلافات همچنان پابرجا خواهد بود یا شاهد پیشرفت خواهیم بود. از همین رو فضای کنونی چندان شفاف نیست.

قهرمانپور همچنین در خصوص اقدام داوطلبانه و اخیر ایران برای نصب دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی در سایت تسای کرج و تاثیر آن بر فضای مذاکرات گفت: این اقدام قطعا می تواند مثبت باشد. قدرت های بزرگ در خصوص مسائل مهم و مختلف از جمله مسائل ایران با آژانس رایزنی می کنند و موضوعی که اهمیت داشت این بود که با کاهش دسترسی آژانس به فعالیت های ایران بر اساس پروتکل الحاقی، آژانس دیگر نمی تواند ارزیابی های لازم را داشته باشد. در خصوص سایت کرج نیز اختلافاتی وجود داشت اما در نهایت توافقی که صورت گرفت کشورهای متعددی از آن استقبال کردند و به نظر می رسد فضای مذاکرات را تحت تاثیر مثبت خود قرار داده و از همه مهمتر نشانه ای از جدیت و عزم ایران برای تداوم گفتگوها به منظور دستیابی به یک توافق خوب است.

وی در پایان در خصوص اینکه دور هشتم تا چه حد سرنوشت ساز خواهد بود و اینکه آیا انتظار می رود با توجه به تحلیل ها توافق در همین دور بدست آید یا اینکه در بلندمدت شکل خواهد گرفت گفت: دور هشتم مذاکرات به نظر نمی رسد که دور نهایی باشد. به این دلیل که توافق موجود بیشتر به شکل روشی است و در بحث محتوایی همچنان اختلافات جدی وجود دارد. مسائلی از قبیل سانتریفیوژها و عملکرد آنها و همچنین بحث غنی سازی و ذخیره اورانیوم، آب سنگین و غیره جز مسائل محتوایی و مورد اختلافی هستند که در دور بعدی یعنی هشتم طرف ها در خصوص این موارد شروع به مذاکره خواهند کرد، به همین دلیل بعید به نظر می رسد که در کوتاه مدت شاهد شکل گیری یک توافق باشیم.