تمرکز بر رفع تحریم ها خطای بزرگ دولت در مذاکرات برجام

مجید شاکری در گفت و گو با «معاصر» با بیان این مطلب تصریح کرد: حتی ساده ترین مسائل مانند صادرات نفت که به نظر ما بدیهی می رسد، بسته به اینکه چه نحوی از خواسته را ایران را روی میز می گذارد و طرف مقابل چه نحوی در پی تخصیص در فرآیند فروش نفت ایران باشد، می تواند نتایج کاملا متفاوتی را به همراه داشته باشد.
وی در این راستا تشریح کرد: به طور نمونه درباره تگ کاتسا که درواقع خزانه داری برای نفت ایران زده است، به نظر می رسد که چهار راه قابل انجام است. یک راه این است که آفیسر اوپک اعلام کند که تشخیص اش این است که خرید و فروش در این چارچوب برای کالاهای اساسی آزاد است و حداکثر آن نفت در برابر غذا است.
شاکری ادامه داد: یک مدل دیگر این است که اوپک یک لایسنسی را صادر بکند. به طور مثال ما در دوران کرونا دیدیم که اوپک لایسنس هایی را صادر کرده است که می تواند آنچنان فایده ای را در بر نداشته باشد، به خاطر پیچیدگی هایی که لایسنس نویسی های عمومی اوپک دارد.
وی افزود: یک مدل دیگر آن است که قوه مجریه در چارچوب کاتسا وِیو انجام دهد. چون قوه مجریه می تواند برای دوره های چهار ماهه ویو در داخل کاتسا انجام دهد که البته برای هر بار ویوی که انجام می دهد، یک گزارش از اینکه چرا این کار را انجام می دهد و چرا این کار به نفع منافع ملی آمریکا است، به قوه مقننه ارائه کند. یک مدل دیگر آن است که به طور کلی قانون را لغو کنند و در کنگره تصویب شود.
شاکری بیان کرد: در تمامی این چهار مدل، نوعی چاره جویی برای موضوع تحریم نفتی ایران شده، اما چهار نتیجه کاملا متفاوت ایجاد می کند. این در حالی است که حوزه نفت ساده ترین حوزه است و درباره حوزه بانکی و اینکه چه تدبیری درخصوص شناخت ذی نفعان می توان اندیشید، پیچیدگی های بیشتری می تواند داشته باشد.

خواسته های حقیقی به جای تاکید بر رفع تحریم ها

وی ادامه داد: مسئولان ایرانی بهتر است در این مذاکرات، به جای تاکید بر رفع تحریم ها به دنبال این باشند که خواسته های حقیقی و عینی سنجش پذیر را روی میز بگذارند. تصور اینکه رفع تحریم هایی که مانع انتفاع اقتصادی ایران می شوند، منجر به انتفاع اقتصادی ایران می¬ شود، یک تصور اشتباه است و ما یک بار به صورت کامل در ایام اجرای برجام تست کرده ایم که این تصور تا چه اندازه اشتباه است.
این اقتصاددان تاکید کرد: در این دوره نیز شاهد بوده ایم و جهان یک بار دیده است که اگر آمریکا از برجام خارج شود، چگونه خواهد بود و ایرانی ها هم آنچنان چابکی لازم را برای اینکه تمهیدات عقلایی برای کنترل خسارات خروج آمریکا از برجام را داشته باشد، ندارند.
وی عنوان کرد: ضن اینکه برجام یک پوسته است. یعنی اگر آمریکایی ها بخواهند در داخل برجام باشند و در عین حال انتفاع ایران را صفر کنند، می توانند این کار را انجام دهند. بنابراین شواهد موجود حاکی از آن است که کلمه احیای برجام یک کلمه مبهم است و تفاسیر بسیار زیادی می تواند برای آن وجود داشته باشد و اینکه در عمل چه اتفاقی رخ دهد، مشخص می کند که اصلا بازگشت آمریکایی ها به برجام برای اقتصاد ایران مفید است یا نیست.

تصور توافق به نفع اقتصاد ایران خطاست

شاکری در ادامه اظهار داشت: یک خطایی که معمولا در محافل کارشناسی ایران صورت می گیرد، این است که کلا تصور می کنند توافق به نفع اقتصاد ایران است؛ در حالی که اتفاقا توافقی می تواند شکل بگیرد که به ضرر اقتصاد ایران باشد و یا توافقی شکل بگیرد که به نفع اقتصاد ایران باشد و این امر کاملا بستگی به جزئیات دارد.
وی در پاسخ به اینکه روند مذاکرات برجام را تا چه اندازه همسو با نفع اقتصادی ایران می بینید گفت: ما از روند مذاکرات خبری نداریم، اما جنس ادبیاتی که در آخرین گزارش پیشرفت برجام که توسط آقای ظریف، وزیر سابق امور خارجه ارائه شد و مربوط به توضیحات دور ششم یا دور آخر آقای عراقچی بود، مبتنی بر احیای حقوقی و نه اقتصادی برجام است که آن مدل هیچ نتیجه ای برای اقتصاد ایران نخواهد داشت. یعنی حتی می توانیم درباره اینکه ما را به مرحله نفت در برابر غذا نیز برمی¬ گرداند یا خیر، کمی مشکوک باشیم که حتی می توانیم به آن مرحله برگردیم یا نمی توانیم.
شاکری تاکید کرد: اما اینکه تیم مذاکراتی فعلی تیم جدیدی است یا خیر و اینکه اکنون درباره چه موضوعی گفتگو می کنند، به نظر می رسد که این تیم هنوز قانع نشده که از رویکرد حقوقی خود دست بکشد و وارد رویکرد عینی و اقتصادی شود.
وی خاطرنشان کرد: یک اشتباه بسیار بزرگی که ایرانی ها از زمان شروع مذاکرات یعنی از سال 87 تا امروز دارند، این است که به جای اینکه به دنبال دستاوردهای اقتصادی صریح عینی سنجش پذیر باشند، به دنبال رفع تحریم ها هستند؛ در حالی که رفع تحریم ها به خودی خود هدف نیست و یک وسیله است که ممکن است ما را به نتیجه نرساند.