تاثیر بازی های خشن رایانه ای بر سلامت روان و جسمی کودکان

بازی مهم ‌ترین نیاز کودک است که نقش مهمی در رشد و تربیت او دارد. گسترش روز افزون فناوری سبب شده امروزه بازی‌های رایانه‌ای جایگزین بازی‌ های واقعی شوند. گرچه تأثیرات مثبت برخی از بازی‌ های رایانه‌ ای مناسب، سبب افزایش مهارت‌ ها و توانمندی‌ های جسم و روان کودکان می‌شود؛ اما نگرانی‌ هایی درباره ی بازی‌ های رایانه ‌ای نامناسب وجود دارد؛ چرا که در ساخت آن ها با توجه به اهداف تجاری و مقاصد سیاسی، از عناصر تخریب‌ کننده سلامت بازی ‌کننده استفاده می‌شود.

بازی تاثیر بسیار زیادی بر شخصیت کودک و به ویژه رشد توانایی‌ های ارتباطی و اجتماعی او دارد. در حقیقت می‌توان گفت تاثیر شگرف بازی باعث می‌شود کودک نگاهش را نسبت به دنیا تعریف کرده یا آن را تغییر دهد.

خانواده‌ها باید ضمن شناخت تأثیرات بازی‌ها، ارتقای سطح آگاهی و سواد رسانه‌ای، نسبت به الزام خود و کودکان به رعایت فرهنگ استفاده صحیح از بازی‌های رایانه‌ای اقدام کنند.

بسیاری از پدیده‌ها در کنار نقاط قوت و نکات مثبتی که دارند، ممکن است تأثیرات منفی هم داشته باشند. در این میان خوب است به یک نکته اشاره کنیم و آن هم برقراری تعادل است. در بسیار از مواقع که خانواده‌ها و کارشناسان، بر تأثیرات منفی این بازی‌ها اشاره می‌کنند، پای زیاده روی و افراط در میان است.

۱- گوشه‌گیری و تنها شدن کودکان : یکی از تأثیرات منفی این بازی‌ها در صورت زیاده روی، منزوی شدن کودکان می‌باشد. بسیاری از کودکان به تنهایی و در تنهایی بازی می‌کنند. اغلب این بازی‌ها نیز به قدری جذاب و پر کشش می‌باشند که کودکان در هنگام بازی کردن درگیر هیجان‌های ناشی از بازی می‌شوند و برای مدت زمان طولانی در بازی غرق می‌شوند و به اطراف توجه نمی‌کنند. در صورت مداومت این رفتار، ممکن است کودکان به مرور از دورهمی‌ها و دوستان دور شوند و کم کم به کودکی گوشه گیر تبدیل شوند.

۲- وابستگی : گرچه بعضی از کودکان در مراحل اولیه بازی‌ها، به‌ویژه‌ در سبک‌های خشونت‌آمیز، شاید به دلیل ترس و استرس از بازی روی‌گردان شوند؛ ولی به مروز زمان نسبت به آن عادت و وابستگی پیدا می‌کنند. بیشتر کودکان وابسته به بازی‌، با بی‌توجهی به سپری‌شدن زمان و نادیده‌انگاری نیازهای طبیعی خود (گرسنگی، تشنگی، خواب) به بازی می‌پردازند و فقط هنگام خستگی شدید جسمانی و ذهنی از آن دست برمی‌دارند.

۳- کم کاری مغز : نتایج این پژوهش‌ها نشان داده است که این کودکان از بخش‌های محدودی از مغز خود استفاده می‌کنند و بخش‌های دیگر مغز کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و از رشد و پرورش دور می‌ماند. به عنوان مثال بخش‌هایی در مغز وجود دارد که با فعالیت‌ها و کارهایی مانند مطالعه، ارتباطات اجتماعی، بازی‌های فیزیکی و ورزشی و … فعال می‌شود و رشد می‌کند. در نتیجه مغز آن دسته از کودکانی که به شکلی افراط گونه از بازی‌های کامپیوتری استفاده می‌کنند، در قسمت‌های محدودی رشد می‌کند و سایر قسمت‌های مغز بلااستفاده می‌ماند.

۴- چاقی کودک : این معضل که به دلیل تحرک کم افراد ایجاد می‌شود، در کودکانی که ساعات زیادی را به بازی با گوشی، لپتاپ و … مشغولند که قاعدتا تحرکی ندارند، مشاهده می‌شود. این کم تحرکی زمانی که با خوردن تنقلات و شیرینی در هنگام بازی همراه شود بیشتر باعث اضافه وزن کودک می‌شود و می‌تواند در آینده برای وی خطر ساز باشد. اما برخی از بازی‌های ویدئویی جدید به کودکان امکان تحرک بیشتری را می‌دهند و می‌توانید از چنین بازی‌هایی برای رفع نیاز کودک و در کنار آن حفظ سلامتی وی استفاده کنید. در این بازی‌ها کودک با بالا و پایین پریدن و حرکت دست‌ها و پاهایش بازی را اجرا می‌کند.

۵- کمبود ویتامین دی : انجام بازی رایانه‌ای به عنوان تنها سرگرمی و گذراندن ساعات زیادی از روز در خانه و جلوی کامپیوتر و تلویزیون، باعث قرار نگرفتن کودک در معرض نور آفتاب می‌شود و یکی از عوارض این مسئله کمبود ویتامین D در بدن کودک که به عنوان یکی از ویتامین‌های تاثیرگذار در سلامت افراد است، می باشد.

۶- کم خوابی : انجام بازی رایانه‌ای زیاد در افراد باعث می‌شود در 36 درصد از شب‌هایی که بازی می‌کنند، دیرتر به خواب بروند. کم‌خوابی به مرور زمان می‌تواند سبب بروز آسیب‌های دیگری در افراد شود.

۷- افزایش استرس : آن دسته از کودکانی که به صورت مداوم، از بازی‌های جنگی استفاده می‌کنند، به صورت مجازی در فضاهایی خشن و پر خطر قرار می‌گیرند. فضاهایی که باید با سرعت بالا اعمال خشونت آمیز از خود نشان دهند و در صورتی که سرعتشان کند باشد و اعمالشان به حد کافی خشونت بار نباشد، بازنده می‌شوند. همین سرعت زیاد خشونت و میل به برنده شدن، استرس کودکان را افزایش می‌دهد و تأثیرات منفی بر سلامت روان آن‌ها می‌گذارد.

۸-افسردگی : پژوهشگران دریافته‌اند بازی‌های رایانه‌ای منجر به افسردگی کودکان می‌شود. چراکه بزرگ‌ترین هدف‌گذاری و آرزوی کودکانی که بازی را در جایگاه نیاز اصلی در زندگی‌شان در نظر گرفته‌اند، رسیدن به مرحله نهایی و برنده‌شدن است. چنین کودکانی در صورت باخت، دچار ناامیدی شدیدی شده و مدام خود را سرزنش می‌کنند. از دیگرسو در صورت بردن با توجه به فکرنکردن به اهداف دیگری جز بازی، پس از پایان احساس‌های خوشایند و زودگذر ناشی از برنده‌شدن، به‌ناگاه دچار احساس پوچی و بی‌انگیزگی می‌شوند. از طرفی،انجام بازی برای زمان طولانی و انفرادی، منجر به کاهش ارتباط کلامی با خانواده شده و سبب می‌شود کودک به مرور زمان به درون‌ گرایی و عدم برقراری ارتباط در سایر محیط‌های جمعی نیز عادت کند. تأمین‌نشدن نیاز عاطفی و انزوا، زمینه را برای افسردگی وی فراهم می‌کند.

۹- اختلالات مفصل : ثابت‌نشستن کودک پای کامپیوتر در وضعیتی نامناسب و بدون رعایت آرگونومی یا دردست‌ گرفتن غیراصولی تبلت یا موبایل در زمان طولانی منجر به بروز اختلالات مفصلی در ستون فقرات و دست ها می‌شود. افتادن سرشانه‌ها، آرتروز، ایجاد کیست مفصلی در دست،از مشکلات مرتبط با آسیب‌های پزشکی بازی با رایانه است.

۱۰- اختلالات بینایی : ساعات طولانی بازی کودکان با صفحۀ نمایش کامپیوتر یا موبایل، سبب فشار بر چشم و بروز عوارضی همانند سندرم بینایی، خطر ابتلا به تنبلی چشم و نزدیک‌بینی می‌شود. بر اساس دیدگاه متخصصان احتمال بروز سندرم بینایی در افرادی که روزانه بیش از دو ساعت از رایانه استفاده می‌کنند، وجود دارد؛ اما افرادی که بیش از پنج ساعت در روز از رایانه استفاده می‌کنند، به‌یقین دچار یک یا چند مورد از علایم خواهند شد.

در نهایت می‌توان گفت با توجه به فراگیری و هیجان بی‌نظیر دنیای بازی‌‌‌های رایانه‌ای خشن، منع بچه‌ها از این بازی‌ها به طور مستقیم امکان‌پذیر نیست. اگر فرزند شما هم به بازی‌‌های خشن علاقه دارد و زمان زیادی را برای آن‌ها صرف می‌کند، از تاثیرات آن روی سلامت روانش به سادگی نگذرید و مقررات مشخصی را تحت عنوان قوانین استفاده از موبایل، رایانه و کنسول‌های بازی وضع کنید.

فراموش نکنید همیشه امکان جایگزین کردن بازی‌‌های آنلاین با بازی‌های هدفمند یا واقعی وجود دارد.مثل قایم موشک، بازی‌‌های فکری و انواع ورزش‌های هیجانی. آن‌چه در این‌جا اهمیت پیدا می کند نظارت دقیق والدین و متخصصان روانشناسی بر روی بازی‌هایی است که در دسترس کودکان قرار می‌گیرد.