معیارهای آثار معاصر برای ثبت چیست

به گزارش معاصر، همایش ملی میراث معماری معاصر ایران با همکاری نهادهای مختلف روز یکم آبان در مجموعه فرهنگی هنری آسمان زیر نظر فرهنگستان هنر برگزار می‌شود پیرو این همایش امروز ۲۹ مهر ماه نشست خبری با حضور قلی نژاد دبیر همایش، محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران، ناصری رئیس مجموعه فرهنگی هنری آسمان و ایزدی عضو گروه تخصصی معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر برگزار برگزار شد.

در این نشست خبری علیرضا قلی نژاد دبیر همایش ملی میراث معماری معاصر ایران گفت: بحث معماری معاصر یک بحث جدی در فضای مهندسی معماری اقتصاد و مدیریت است چون ساخت و ساز مهمترین عرصه اقتصادی، کار و اشتغال کشور را تشکیل می‌دهد و یک امر فرابخشی است. معماری نیز از این مرتبه برخوردار است.

وی گفت: بحث ما در همایش درباره این است که معماری نیز باید در فهرست میراث ملی ثبت شود اما چطور و با چه ضوابطی. چه نوع معماری در عصر حاضر می‌تواند برای آیندگان ما به عنوان میراث معرفی شود و چطور می‌توان از آثار کم سن و سال حفاظت کرد یا آن را به ثبت رساند.

قلی نژاد پیربازاری گفت: از دهه ۵۰ برخی از بناهای معاصر در فهرست میراث ملی ثبت شده اند مانند برج آزادی. این اتفاق در همین امروز هم افتاده است و بخشی از بناها در فهرست آماده ثبت هستند و برخی از آنها ثبت شده اند. از آرامگاه‌ها گرفته تا بناهای بزرگ مقیاس.

وی بیان کرد: از سوی دیگر خیلی از این موارد مورد وفاق جامعه تخصصی نیست وقتی اثر تاریخی را ثبت می‌کنیم کیفیتی برای آن مترتب می‌دانیم ولی در حوزه معماری معاصر ایران طور نیست مدتهاست جلسه مختلفی در این زمینه داشتیم که معماری معاصر باید چه کیفیتی داشته باشد و چطور باید باشد تا بتوان آنها را ثبت کرد. جلساتی با مجموعه معماری شهرسازی فرهنگستان هنر و وزارت میراث فرهنگی داشتیم و قرار شد همایشی برگزار و راهبردهایی مشخص شود که از یک سو بدانیم معماری معاصر چه فضایی داشته باشد و از سویی چطور وزارت میراث فرهنگی به ثبت توجه کند.

قلی نژاد بیان کرد: هدف ما از برگزاری همایش ملی میراث معاصر تهران ایجاد گفتمان و فتح بابی درباره ثبت آثار با معمای معاصر نیز هست. به همین دلیل برنامه در دو بخش تخصصی و عمومی برگزار می‌شود. صبح به سخنرانی‌های تخصصی می‌پردازیم و بعد از ظهر کمیته‌های علمی و پنل خواهیم داشت.

معیاری برای ثبت معماری معاصر نداریم

وی ادامه داد: ما الان اگر بنایی را ثبت می‌کنیم می‌دانیم که چه چیزی ثبت خواهد شد با چه معیارهایی اما درباره معماری این معیارها وجود ندارد. شاید این معیارها بتواند معمارها را بر آن دارد که معماری فاخر و واجد شرایط ثبت را بسازند. شفاف‌سازی از این جهت اهمیت دارد که اکنون تفاهم قطعی در این باره وجود ندارد.

وی در این نشست به این موضوع پرداخت که بناهایی که ثبت شده اند آیا باید از لحاظ معماری ثبت می‌شدند یا به واسطه خاطره‌ای که در آنها به وجود آمده یا اتفاقی که افتاده است. بنابراین باید معیارها مشخص شود.

قلی نژاد گفت: ما بیشتر تجربه حفاظت در میراث فرهنگی داریم ولی درباره معماری معاصر نمی دانیم این حفاظت باید چطور باشد. باید فضای گفتگوی چند رشته‌ای را به وجود بیاوریم. در معماری تاریخی را وقتی بنایی را ساختند بحث مهندسی تأسیسات وجود نداشته است اما این بحث را در میراث معاصرمان داریم.

در ادامه احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران نیز گفت: این همایشی با همکاری بخش‌های مختلف و دستگاه‌های متعددی در شرف برگزاری است ایکوم هم در این برنامه مشارکت کرد.

وی گفت: یکی از مهمترین ویژگی‌های معماری معاصر پاسخگویی به رفع نیازهای جدید با َضوابط امروز است. امروزه بحث تغییرات اقلیمی موزه‌ها بسیار مهم است موزه جدید باید نسبت به اتلاف انرژی و سایر موارد حساس باشد از طرفی این موزه در ایران ساخته می‌شود و باید این ساختمان یک هویت و نشان از هویت ایرانی داشته باشد.

محیط طباطبایی با طرح این پرسش که کدام اثر معاصر به عنوان میراث آیندگان می‌تواند معرفی شود تصریح کرد: ساخت و سازهایی که در منطقه ۲۲ شهر تهران انجام شده را ببینید. در اینجا فضا برای خلق معماری مناسب وجود داشت. اما ببینید چه اتفاقی افتاده است.

سعید ایزدی عضو گروه تخصصی معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر هم در این نشست گفت: روند تحول و مفهوم میراث فرهنگی در ایران و جهان در حال تکامل است از سال ۱۹۳۰ به بعد تحولات در حوزه معماری رنگ دیگری به خود می‌گیرد و مفهوم میراث فرهنگی گسترش پیدا می‌کند میراث فرهنگی دیگر از کالبد به گستره‌هایی مثل میراث معنوی و طبیعی می‌رسد. امروز میراث فرهنگی صرفاً یک شیء تلقی نمی‌شود. حتی این مفهوم از تک بناها عبور کرده و به منظر فرهنگی هم گسترش پیدا کرده است.

چه چیزی در آینده به ارث می‌گذاریم؟

وی در ادامه بیان کرد: خیلی از اساتید معتقد هستند که میراث، از گذشته به ما به ارث رسیده است درحالی که میراث می‌تواند برای آینده نیز به ارث گذاشته شود. چه چیزی در آینده به ارث می‌گذاریم؟ چه آثار فاخر را مثل گذشتگان ایجاد کرده ایم تا به آیندگان نشان دهیم؟ میراث معاصر چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد که آن را به عنوان میراث بشناسیم؟

ایزدی گفت: کدام یک از مساجدی که ساختیم جزو میراث آیندگان محسوب می‌شوند؟ اگر نمونه‌ای مثل مسجد دانشگاه تهران یا مسجد جامع شهرک غرب وجود دارد چرا درصدد تغییر یا تخریب آنها هستیم؟ در نگهداری از برج آزادی چقدر کم کاری کردیم؟ باید نمونه‌های کوچک از معماری خوب معاصر را معرفی کرد. چون ما به ندرت در عرصه میراث معاصر، آثار فاخر داریم.

وی با تاکید بر اینکه ثبت میراث به مفهوم یک ارزش در جامعه به درستی درک نشده و مطالبه هم نمی‌شود گفت: ترویج این ارزش و مفهوم در نزد جامعه باید انجام شود. تا جایی که می‌توانیم باید مردم را درباره میراث معاصر حساس کنیم. مثل همان زمان که در دهه ۹۰ شاهد خروج آثار ثبتی توسط دیوان عدالت اداری بودیم اما با برگزاری جلسات مختلف اعلام کردیم که چیزی مثل مصوبات شهرسازی حافظ حقوق مردم است اگر اثری ثبت ملی شود به مثابه حقوق عامه است به همین دلیل از آن به بعد دیوان عدالت اداری پشتیبان ثبت و شورای عالی معماری و شهرسازی شد.

وی گفت: بازار املاک و مستغلات به اندازه‌ای قدرتمند است که همه چیز را می‌خرد از معماران گرفته تا هر چیز دیگر. هر چند در دنیا هم اینگونه است اما در ایران قابل کنترل نیست. البته که آگاهی‌رسانی در این خصوص هم کم است و بسیاری از مدیران از آگاهی لازم برخوردار نیستند تا مانع ساخت و سازهای نامناسب شوند. همچنین حرفه مندان معماری باید دانش لازم را کسب کنند.

ساخت پل عابر پیاده جلوی در مسجد الجواد میدان هفتم تیر

مسعود ناصری رئیس مجموعه فرهنگی هنری آسمان در این برنامه گفت: مسجد الجواد میدان هفتم تیر نمونه‌ای از مساجد خوب ساخته شده در دوره معاصر بود الان ببینید که پل عابر پیاده را در حلق آن ایجاد کرده اند شاید به این دلیل که مردم جلوی مسجد مردم از پله پایین بیایید ولی اینها توجیه خوبی نبوده است.

وی افزود: چالش معماری معاصر این است که ذی نفعان زنده هستند وقتی درباره معماری اصفهان یا شیراز حرف زده می‌شود ذی نفعان دیگر نیستند بلکه اکنون میراث داران آنها هستند که باید این معماری را قدر بدانند.