ویژگی خانه های روستایی

به گزارش معاصر، روستا ها قطب ایجاد ثروت برای کشور هستند.ارزش اقتصادی در بخش‌های کشاورزی و دامداری وصنایع دستی دارند.اصلی عنصر تشکیل دهنده روستا مسکن است.مسکن روستا زمینه‌ای برای زندگی و فعالیت‌های معیشتی روستاییان را فراهم می‌کند.انسان از زمانی تا زمان مرگ‌اش رابطه طولانی با فضای مسکونی خود دارد.روستای ایرانی نمادی از شرایط جغرافیایی و اقلیمی منطقه‌ای است.معماری روستایی در نقاط مختلف ایران جنبه‌های گوناگون فضایی،کالبدی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی است.

مسکن روستایی در ایران قدمت دیرینه دارد که ریشه‌های آن را می‌توان در شکل‌گیری روستاها یافت کرد.تجربه‌های مختلفی از اجداد ما به ارث رسیده است در زمان قدیم از طریق کشاورزی،دامپروری و...

امرار معاش می‌کردند.در شرایط جغرافیایی و اقلیمی به مسکن روستا ها تاثیر گزار است.واحدهای مسکونی در ایران از هیچ الگوی خاصی پیروی نمی‌کنند بافت‌های متراکم و غیرمتراکم با نقشه‌های متقارن و نامتقارن.

واحد مسکونی چهار ویژگی متمایز کننده را نشان می‌دهد:

1.مناطق شمالی در کنار دریای خزر: در نواحی شمالی به دلیل فراوانی آب و خاک حاصلخیز روستاها به طور پراکنده هستند.مساحت زمین‌های مسکونی زیاد است،در زمان قدیم در این منطقه خانه ها را از چوب می ساختند و با کاهگل وکاه می‌پوشاندند.جنگل‌های انبوه چوب مورد نیاز خانه‌سازی را تامین می‌کند،به دلیل رطوبت بسیار زیاد کف خانه‌ها بالتر از کف زمین ساخته می‌شود.

2.دامنه‌های البرز وزاگرس: اکثر شهرها و روستاهای ایران دامنه البرزورشته‌کوه زاگرس است،اکثر خانه‌ها در این محدوده دو طبقه هستند.این خانه‌ها دارای اتاق پذیرایی که اکثر در طبقه دوم دارد و برای تامین نور و چشم انداز مناسب طبقه اول به عنوان دام،اصطبل،انبار،آشپزخانه استفاده می‌شود.

3.ایران مرکزی: در ایران مرکزی بارندگی سالانه کمتر از دویست میلی‌لیتر است که زندگی در این مناطق فقط در صورتی امکان‌پذیر است که نزدیک قنات‌ها یا چشمه‌ها باشد.در این مناطق قنات‌ها بسیار ارزشمند هستند از قنات برای آبیاری استفاده می‌کنند.هرگاه مقدار آب کافی نباشد اول به داخل استخر می‌رود و سپس داخل مزارع کشیده می‌شود.خانه‌ها در یک بافت نزدیک به یکدیگر ساخته می‌شوند که مصالح اساسی آن‌ها خشت و خشت آفتاب خشک است.خانه‌ها درونگرا هستند و حیاط در مرکز خانه قرار دارد تا خانه را از طبیعت خشن و بادهای گرم محافظت کند.همچنین فضای باز مناسبی برای ساکنان است.اتاق‌ها واحدهای مجزا هستند رو به حیاط.

4.خلیج فارس و دریای عمان: افرادی که در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند از طریق ماهیگیری و کشت نخل و تجارت و حمل کالا امرار معاش می‌کنند.روستاها دارای بافت‌های پراکنده هستند به دلیل تسهیل جریان‌هوا و کاهش رطوبت نسبتا زیاد.در این منطق خانه‌ها به گونه‌ای ساخته شده‌اند که هوا به راحتی در ان جریان داشته باشد.به همین دلیل در دو طرف خانه پنجره کار شده است. اکثر خانه‌های این منطقه بادگیر دارند به منظور کاهش جذب گرما و افزایش انعکاس نور خورشید خانه‌ها به گونه‌ای طراحی شده که دیوارها مستقیما در معرض نورخورشید قرار نگیرند.واحد مسکونی روستایی در عین سادگی و صفا،از معماری متناسب با محیط طبیعی ساخته می‌شود.بافت روستایی براساس دو شاخص مقاومت(شامل پی،سقف،دیوارو...)که پایداری ساختمان است و محل سکونت(اتاق‌ها،طبقات و...)بررسی می‌شود.

استحکام تحت دو شاخص است:

1.دوام مصالح  2.دوام ساختار و قدیمی بودن خانه 

در معماری روستایی استانداردها و زمینه‌های مثبت بسیاری وجود دارد.الگوهای ساخت مسکن در دهه اخیر تغییر کرده است.مصالح جدید مانند فولاد،بتن و... استفاده می‌کنند.

خانه‌های ساخته شده با سیستم‌های اکوسازگاری کمتری دارند با وجود افزایش امکانات و تجهیزات رفاهی خانه‌های روستایی با مسکن استاندارد فاصله زیادی دارند.

خبرنگار:آیدا جهازی