عوامل انجماد توسعه درصنعت لوازم خانگی

به گزارش معاصر، بسیاری از کالاها در بازار، با گسترش مداوم صنعت و ورود تکنولوژی‌های نوین و جدید به سرعت در حال تغییر هستند. پیشرفت فناوری مزایای چند‌وجهی را برای مشاغل امروزی فراهم کرده که منجر به تغییرات اقتصادی روزانه می‌شود. بنابراین، برای یک شرکت بسیار مهم است که الگوهای توسعه استاندارد و حرکات دیگر رقبا را برای تولید کالای با‌کیفیت‌تر و همچنین استراتژی بهتر درک و دنبال کند.

در این شرایط که بخش زیادی از کالاهای تولیدی به سمت استفاده از فناوری‌های قدرتمند گام برمی‌دارند، صنعت لوازم خانگی نیز در جهان به سرعت در حال توسعه، رشد و پیشرفت است.

طبق پیش‌بینی‌ها، اندازه بازار لوازم خانگی در دنیا تا انتهای سال ۲۰۲۴ به رقمی نزدیک ۵۳۷ میلیارد دلار خواهد رسید و انتظار می‌رود این عدد تا سال ۲۰۲۹ به ۶۶۴ میلیارد دلار برسد که با رشد متوسط سالانه  ۴.۳۴ درصدی در این دوره پیش‌بینی شده، پیشرفت‌های فناوری منجر به توسعه صنعت لوازم خانگی هوشمند خواهد شد و بنابراین انتظار می‌رود رشد بازار جهانی لوازم خانگی را شاهد باشیم. از عوامل اصلی افزایش تقاضا برای لوازم خانگی در جهان می‌توان به شهرنشینی سریع، افزایش توسعه مسکن در مقیاس جهانی، افزایش درآمد سرانه مردم و تغییر ترجیحات مصرف‌کنندگان اشاره کرد. به این ترتیب مردم مایل به خرید کالاهای لوازم خانگی هستند که میزان مصرف انرژی آنها را کاهش دهد.

مزیت لوازم خانگی هوشمند

در صنعت لوازم خانگی، لوازم هوشمند ویژگی‌های پیشرفته‌ای را ارائه می‌دهند و در مصرف انرژی کارآمدتر هستند. ظهور و تولید این وسایل نیز به نوبه خود باعث توسعه و بهبود فضای جهانی این کالا شده است.

افزایش درآمد قابل تصرف مصرف‌کننده، استانداردهای زندگی بالا و نیاز به راحتی، مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کند تا لوازم موجود خود را به نسخه‌‌‌های هوشمندتر ارتقا دهند، که انتظار می‌رود بیشتر بر تقاضای بازار تاثیر بگذارد. مصرف‌کنندگان به طور گسترده‌ای لوازم خانگی را خریداری می‌کنند؛ زیرا آنها سهولت در کار و تلاش را کاهش می‌دهند و در زمان نیز صرفه‌جویی می‌کنند.

انتظار می‌رود که نوآوری محصول، توسعه محصول جدید، تمایز محصول و ادغام ویژگی‌‌‌های ارزش افزوده متعدد، تقاضای بازار را در چند سال آینده افزایش دهد. بازار به طور قابل‌توجهی توسط روندهایی مانند اثربخشی، تنوع، پایداری، طراحی شیک و عملکرد هوشمند لوازم خانگی هدایت می‌شود. فناوری‌‌‌های بی‌‌‌سیم مانند Wi-Fi و بلوتوث را می‌توان در گوشی‌‌‌های هوشمند و تبلت‌‌‌ها استفاده کرد یا به آنها دسترسی داشت.

اما گنجاندن این فناوری‌‌‌ها در لوازم خانگی مانند تلویزیون‌های هوشمند، یخچال و فریزر یا تهویه مطبوع، وسیله‌‌‌ای برای تمایز محصولات توسط تولیدکنندگان خواهد بود که مصرف‌کنندگان را مجذوب خود می‌کند. بنابراین، مصرف‌کنندگان به‌‌‌طور فزاینده‌‌‌ای محصولات هوشمند و پیشرفته‌‌‌تر را انتخاب می‌کنند چرا که رفاه و اطمینان بیشتری را ارائه می‌دهند.

جالب اینجاست که محبوبیت لوازم خانگی در مناطق جغرافیایی جهان متفاوت است. بر اساس یافته‌‌‌های نظرسنجی جهانی مصرف‌کنندگان Statista که در اوایل سال ۲۰۲۲ انجام شد، برای مثال، در کشورهایی مانند ایالات متحده و کانادا، ماشین‌‌‌های قهوه با ضریب نفوذ ۶۸ تا ۶۹ درصد، محبوب‌‌‌تر از فریزرها و ماشین‌‌‌های ظرفشویی هستند. برعکس، در کشورهای شرقی، ضریب نفوذ دستگاه‌ها و محصولاتی مانند فریزر بالاتر است.

بنابراین انتظار می‌رود راه‌‌‌حل‌‌‌های فناوری هوشمند، مانند یخچال‌‌‌های متصل و مجهز به اینترنت اشیا و ماشین‌‌‌های لباسشویی، محرک‌‌‌های کلیدی رشد در اقتصادهای توسعه‌‌‌یافته در میان‌مدت باشند. در همین حال، رشد در اقتصادهای در حال توسعه احتمالا با رشد درآمدهای قابل تصرف و همچنین افزایش آگاهی از لوازم خانگی و در نتیجه افزایش نفوذ، تقویت می‌شود.

شرایط متفاوت تولید و خرید در ایران

اما برخلاف دیگر کشورهای دنیا، شرایط تولید و خرید لوازم خانگی در ایران بسیار متفاوت است. طبق آمارهای رسمی وزارت صمت، تا پایان سال ۱۴۰۱ جمع کل تولیدات لوازم خانگی در ایران به حدود ۱۷ میلیون دستگاه رسیده است. این در حالی است که تولید در سال ۹۶ حدود ۷.۵ میلیون دستگاه بوده است. در همین راستا و به گواه آمارهای رسمی، ساخت قطعه و توسعه زنجیره ارزش نیز در چند سال اخیر بیش از چهار برابر شده که نشان از رشد و توسعه صنعت لوازم خانگی در ایران دارد.

سهم کل صنعت لوازم خانگی ایران از تولید ناخالص ملی (GDP) تا پایان سال ۱۴۰۱ عدد ۱۳‌‌‌درصد را نشان می‌دهد و گردش مالی این صنعت نیز ۶ تا ۶.۵ میلیارد دلار بوده که حدود ۲.۵ میلیارد از آن مربوط به لوازم خانگی بزرگ بوده است. این درحالی است که به نظر می‌رسد آمار تولید سال اخیر (۱۴۰۲) برای این گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کالایی کاهش داشته است. این پیش‌بینی به دلیل فرآیند پیچیده تخصیص ارز و طولانی شدن زمان آن بوده و قطعا یکی از مولفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کاهش تولید خواهد بود.

اما این همه ماجرا برای متفاوت بودن صنعت لوازم خانگی ایران با دنیا نیست، چرا که شرایط در بازار فروش این لوازم در کشور ما بسیار متفاوت است. بازار فروش لوازم خانگی در کشور سال‌هاست که در رکود تورمی قرار گرفته و خرید و فروش در آن روندی بسیار کند داشته است. این اتفاق چند دلیل عمده دارد که وجود تورم بالا در اقتصاد ایران و کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده از مهم‌ترین آنها هستند.

به همین دلیل تولیدکنندگان لوازم خانگی در ایران بارها از حاکمیت و سیاستگذار درخواست کرده‌اند که چاره اساسی برای خروج این بازار از رکود داشته باشند تا تولیدات آنها به فروش رفته و بتوانند سرمایه در گردش خود را حفظ کرده و به تولید مستمر ادامه دهند.

اثر خدمات پس از فروش

یکی از پارامترهایی که روی رضایت و استمرار مشتری از خرید و بهبود بازارها اثر دارد، موضوع کیفیت خدمات پس از فروش است که خصوصا در حوزه لوازم خانگی اهمیت ویژه‌ای دارد. با اینکه در ماه‌های گذشته دولت تلاش کرده این خدمات کیفیت بهتری پیدا کند اما بازهم برخی مشتریان نسبت به این موضوع اطمینان کافی ندارند و همین عاملی شده که سرعت توسعه در صنعت لوازم خانگی ایران مناسب نباشد.

مشتریان و مصرف‌کنندگان معتقدند اصولا ارائه خدمات پس از فروش جزو اولویت‌های تولیدکنندگان و شرکت‌های فعال در این بخش نیست و بنابراین این خود یکی دیگر از دلایلی است که موجب می‌شود خریداران نسبت به ممنوعیت واردات لوازم با کیفیت خارجی معترض باشند.

آینده روشن صنعت لوازم خانگی

با همه موانع و دست‌اندازهایی که وجود دارد، ورود بسیاری از شرکت‌های صنعت لوازم خانگی کشور به فهرست شرکت برتر ایران و افزایش بیلان مالی گروه‌‌‌های بزرگ فعال در این صنعت، نشانه‌‌‌ای از رشد این صنعت در سال‌های اخیر بوده است. نباید فراموش کرد که تا حدود یک دهه پیش بخش زیادی از تولید لوازم خانگی در ایران به‌صورت مونتاژ بود اما حالا شرایط بسیار متفاوت شده و شرکت‌های زیادی هستند که با ساخت لوازم خانگی استاندارد، سهم ویژه‌ای در توسعه این صنعت در ایران داشته‌اند.

نقش تامین مالی و دانش‌بنیان‌ها

در بحث رشد و توسعه صنایع و به‌خصوص لوازم خانگی کشور، دو عامل دیگر نیز وجود دارند که هر یک جداگانه تاثیرات مهمی خواهند داشت. یکی از بزرگ‌ترین موانع تولید و توسعه آن در ایران، مشکل تامین سرمایه است که این مورد در صنعت لوازم خانگی نیز بسیار مشهود است. به دلیل تورم بالا و همچنین رکود بازارها، کالای تولید شده به سختی فروش می‌رود و بنابراین تامین مالی و حفظ سرمایه در گردش برای صنعتگران ایرانی بسیار دشوار شده است.

در همین خصوص بانک‌ها که باید در جهت حمایت از تولید فعالیت کنند و با اعطای تسهیلات به تولیدکننده به توسعه این بخش کمک کنند، در سال‌های اخیر به سمت بنگاه‌داری رفته و سرمایه مردم را برای کسب سود بیشتر به سمت خرید و فروش ملک و کالا برده‌اند! به این ترتیب مساله تامین مالی نیز به دست‌اندازی برای توسعه صنعت لوازم خانگی تبدیل شده است.

مورد دیگر ضعف استفاده از علم روز در بحث تولید است. در سال‌های اخیر موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران بسیار داغ شده و قرار بود که این شرکت‌ها تولید و توسعه را متحول کنند اما به گواه بسیاری از فعالان و کارشناسان حوزه صنعت و تولید، دانش‌بنیان‌ها تا به امروز نتوانسته‌اند کمک موثری به این موارد داشته باشند.

به عنوان مثال در این خصوص گفته می‌شود دانش‌بنیان‌ها هنوز تجربه و تخصص کافی در خصوص توسعه تولید در بخش لوازم خانگی را به دست نیاورده‌اند.