از احتمال واگذاری پرسپولیس به تامین اجتماعی تا فرار بیمه ای 5 میلیون نفر

به گزارش معاصر به نقل از خبرگزاری فارس، صندوق های بازنشستگی به سمت ناترازی حرکت کرده اند، نسبت های پشتیبانی در این صندوق ها به پایین ترین از حد از خود در چند دهه اخیر رسیده اند و با این حال تنها دو راه برای رفع ناترازی در این صندوق ها وجود دارد، رونق اقتصادی در بخش های خصوصی و دولتی و افزایش میزان سن بازنشستگی برای بازگشت صندوق های بیمه ای به دوران صعودی خود، البته جمعیت مهمترین مولفه در بهبود اوضاع صندوق های بازنشستگی به شمار می رود، تا آنجا که کاهش نرخ باروری در دهه های اخیر به میزان1.66 خود یک عامل موثر و اثرگذار در کاهش جمعیت کار و تولید و در نهایت کسورپرداز است. اینها تنها بخشی از چالش های پیش روی صندوق های بازنشستگی است که این روزها دولت مصمم شده تا با اجرای مصوبه افزایش سن بازنشستگی در قالب برنامه توسعه هفتم توسعه، روحی دوباره در پیکر نیمه جان آن ها بدمد.

خبرنگار ما تلاش کرده تا به منظور بررسی چالش های پیش روی صندوق های بازنشستگی کشور با «محمد صادق غلامی سرپرست دبیرخانه هیات امنای سازمان تامین اجتماعی و صندوق های تابعه» به گفت وگو بپردازد. از این رو با وی درباره مسائلی مانند آخرین وضعیت صندوق های بازشستگی کشور، متغیرهای اثرگذار در سرنوشت صندوق های بازنشستگی، منابع و مصارف و نسبت های پشتیبانی در این صندوق ها، سوددهی صندوق ها و در نهایت اجرای قانون جدید بازنشستگی در کشور گفت وگو کرده ایم.

آیا برخی بازنشستگان حقوق های نجومی می گیرند؟

فارس: وضعیت صندوق های بازنشستگی کشور به ویژه صندوق های تحت پوشش وزارتخانه تعاون، کار و رفاه اجتماعی را چگونه ارزیابی می کنید؟

حوزه نظام بازنشستگی کشور در ذیل عنوان بیمه اجتماعی تعریف می شوند، 18 صندوق بازنشستگی با ماهیت های حقوقی مختلف از دولتی تا عمومی غیر دولتی و صنفی اختصاصی داریم و یک گستره عظیم حدود 50 درصد جمعیت کشور را پوشش می دهند. بزرگترین آن ها صندوق تأمین اجتماعی و کوچکترین آن ها هم نیز صندوق سازمان بنادر و کشتیرانی  یا صندوق های بانک مرکزی و بیمه مرکزی هستند. دومین صندوق ما نیز از نظر تعداد آماری، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان است. 

به دلیل تکثر این صندوق ها، امروز یک احساس ناعدالتی اجتماعی در بدنه اجتماعی شکل گرفته است به طوری که حداقل بگیران سازمان تأمین اجتماعی حدود 6میلیون دریافت می کنند اما در صندوق های دیگر عددها بالاتر از 25 تومان و 30 میلیون هم هست. این ها قاعده نیست، سوال ما این است که این تکثرها و اختلاف میزان پرداختی ها از کجا آمده است؟ مگر غیر از اینها نیست که ما در یک منطقه جغرافیایی زندگی می کنیم. البته به نظر من مردم در این ماجرا نقشی ندارند چرا که پرداخت مستمری بسته به میزان حق بیمه افراد دارد، در یک صندوقی ممکن است که نرخ بیمه 30 درصدی پرداخت شده باشد و در صندوقی دیگر ممکن است که مردم 12 درصد حق بیمه را پرداخت کرده باشند این تفاوت ها اثرش را در میزان مستمری می گذارد.

جمعیت،تأثیرگذارترین متغیر در سرنوشت صندوق های بازنشستگی

فارس: اصلی ترین متغیر تأثیرگذار در سرنوشت صندوق ها را چه می دانید و  کدام مولفه ها در ناترازی صندوق های بازنشستگی اثرگذار هستند؟

 متغیر اصلی و تأثیرگذار صندوق های بازنشستگی جمعیت است و اصلی ترین متغیر تأثیرگذار در سرنوشت صندوق ها همین مولفه جمعیت است که در ادوار مختلف به دلایلی چون نرخ زاد و ولد، نرخ مرگ و میر، و سن امید به زندگی در ادوار مختلف کشور دچار تغییراتی شده است، این صندوق ها تبعی از جمعیت هستند و ماهیت بین النسلی دارند. به این معنا که ما از یک نسل هزینه دریافت می کنیم و به نسل بعدی پرداخت می کنیم و نسل ها به این دلیل که با هم انطباق کامل ندارند در ذات صندوق های بازنشستگی یک ناترازی وجود دارد.

در کنار متغییر جمعیت متغییرهای دیگری نیز در ناترازی صندوق های بازنشستگی موثر هستند، یک بخشی از این علل و متغیرها در درون صندوق ها و بخشی دیگر نیز متغیرهای بیرونی هستند. 

یکی از متغیرهای بیرونی حوزه اشتغال کشور است. یکی از اصلی ترین منابع صندوق های بازنشستگی، تأمین منابع از محل کسورپردازی است و در همین راستا هر چقدر نیروی رسمی کار ما بیشتر باشد رشد صندوق های ما بیشتر می شود و این بر تراز شدن منابع و مثبت شدن اثر می گذارد.

به طور کلی متغیرهای بیرونی همان نهادهای حاکمیتی و تصمیم گیر هستند، مانند قوانینی که در ادوار مختلف گذشته تصویب شده و صندوق ها را مکلف به تعهداتی برای اجرای برخی قوانین کرده است، این یکی از آن عوامل موثر و اثرگذار است که می تواند بر ناترازی صندوق ها اثرگذار باشد.

برخی از صندوق های ما در بستر اقتصادی سیاسی فعالیت می کنند، به این معنا که ترکیبی از اقتصاد و سیاست هستند و این نگاه در بین سیاسیون، تصمیم گیران و تصمیم سازان به عنوان مهمترین مولفه ها در ادوار گذشته بوده و نمود آن روی عملکرد صندوق ها اثر خواهد گذاشت.

سرنوشت تلخ در انتظار دو صندوق بازنشستگی

فارس: شما توفیق مجموعه ها در اداره صندوق های بازنشستگی را تا چه میزان می دانید؟

واقعیت آن است که حوزه داخلی و ساختار صندوق ها به دلیل اینکه دستورالعمل ها، آیین ها و تصویب نامه های متعددی درباره نحوه پرداختشان، هزینه های جاری و اداری و تعداد پرسنل دارند، متفاوت است، گاهی در برخی از این صندوق ها ساختار فربه شده و دچار ناکارآمدی است و این اثرمستقیمی بر کارآمدی و ناترازی منابع صندوق ها دارد.

حقیقت آن است که در متغیرهای داخلی ما چندان توفیق هایی را به دست نیاورده ایم، به طور قطع ما در حوزه منابع یا کسوری که از بیمه شدگان دریافت کرده ایم برای سرمایه گذاری در حوزه اقتصادی متأسفانه توفیق زیاد نداشته ایم و موفقیت ما نسبتی بوده است، البته یک بخشی از ناکارآمدی صندوق ها از این حیث بوده و بخشی دیگر هم به تبع شرایط اقتصاد کلان کشور به وقوع پیوسته است.

ما در مجموعه وزارت کار، 5 صندوق تأمین اجتماعی، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان و فولاد و کشوری و آینده سازان را داریم. در این صندوق ها فعلا در 2صندوق ما شرایط بهتر است،صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان و صندوق آینده سازان؛ تأمین اجتماعی هم شرایطش به نسبت در واقع راضی کننده نیست اما کارش جلو می رود. دو صندوق بازنشستگی کشوری و فولاد ما ناترازی دارند و این ناترازی جدی است و بخشی از منابع و بدهی های آن را دولت پرداخت می کند. 

فارس: منابع و مصارف صندوق های بازنشستگی چگونه است، چه عواملی بر این مولفه ها موثر هستند؟

صندوق های ما یک منابع و یک مصارف دارند، درآمدشان از بیمه پردازی و یا کسورپردازی است بخش دوم آن ها از طریق سرمایه گذاری است و بخش سوم کمک های دولت است. هم بابت اینکه دولت بزرگترین کارفرما است و حق کارفرمایی دولت انباشت می شود و مطالباتی می شود که در بودجه سالانه پرداخت می شود و بخشی هم از سایر است که عمدتا از فروش املاک مازاد و ... به دست می آید.

در حوزه مصارف هزینه ها، اصلی ترین آنها تعهدات بلندمدتی است که در پرداخت مستمری ،پرداخت به بازماندگان و از کارفتادگی می توان به آن اشاره کرد. همچنین تعهدات کوتاه مدتی در حوزه درمان، ارتز و پروتز و ...، هزینه های ازدواج و کفن و دفن وجود دارد. بخشی دیگر از هزینه های صندوق های بازنشستگی، هزینه های اداره طرح است،  این بخش به ما می گوید که صندوق مذکور با چقدر هزینه اداره می شود؟

 این 5میلیون نفر فرار بیمه ای دارند!

فارس: چه عواملی می تواند منابع صندوق ها را اصلاح کند؟

به نظرم ما چندین عامل می تواند ناترازی صندوق ها را اصلاح کند، یکی از آنها این است که هر عاملی بتواند منبع درآمدی ما را که همان حق بیمه است افزایش دهد اثر مستقیم و مثبت در ناترازی دارد به تعبیری دیگر هر عاملی هم که هزینه ها و مصارف ما را کاهش دهد اثر مستقیم در روند این ناترازی دارد. 

ما باید اشتغال غیر رسمی کشور را کنترل کنیم، حدود 5میلیون نفر که واجد شرایط بیمه پردازی هستند در کشور اشتغال غیر رسمی دارند و هیچ حق بیمه ای پرداخت نمی کنند. بخشی از اینها در سکوها و پلتفرم های اینترنتی فعال هستند، انشالله قانونی برای این ها در برنامه هفتم پیش بینی شده است که بتوانیم آنها را پوشش بیمه ای دهیم. بخشی از آنها فرار بیمه ای دارند و شرایطشان به گونه ای است که حقوق را می خواهند و بیمه نمی خواهند. ما باید اشتغال غیررسمی را به صفرش برسانیم و اگر این 5 میلیون به بیمه پردازان اضافه شود اتفاق مثبتی در ورودی منابع رخ می دهد.

حقیقتی تلخ درباره سرمایه گذاری در صندوق های بازنشستگی

فارس: سوددهی در صندوق های بازنشستگی ما را چگونه ارزیابی می کنید، آیا این صندوق ها توانسته اند سود ده باشند؟

ما همچنین ساختار حوزه سرمایه گذاری را باید تقویت و اصلاح کنیم، امروز تجربه ها می ‍گویند بخش های دولتی در بنگاه داری خوب عمل نکرده اند، ما باید بتوانیم یک اصلاح ساختار انجام دهیم و تحولی را در حوزه اقتصادی رقم بزنیم تا بتواینم نرخ سود دهی روبه رشدی را داشته باشیم. امروز اغلب منابع اقتصادی صندوق های ما کمتر از 5 درصد در منابع درآمدی حوزه اقتصادی صندوق ها اثرگذار هستند.

در کل بودجه سازمان تأمین اجتماعی، تمام بخش های اقتصادی از جمله شستا توانسته اند تنها 5درصد در بودجه این سازمان تأثیرگذار باشند، این عدد کمی است و در صندوق کشوری نیز به همین میزان است. از این رو باید باید حوزه سرمایه گذاری را تقویت کنیم تا سوددهی در صندوق ها را از 5 درصد به 20 درصد برسانیم.

جدال بر سر واگذاری پرسپولیس به تأمین اجتماعی

سهام پرسپولیس آیا به تأمین اجتماعی داده می شود؟

یک پیشنهادی از دولت به ما ارائه داده اشت، فعلا  مجموعه ما در حال بررسی آن پیشنهاد است و درباره آن سازمان تأمین اجتماعی نسبت  اظهارنظر می کند اما تاکنون اتفاق خاصی رخ نداده است. 

دولت چقدر از بدهی هایش را در 1403 به تأمین اجتماعی پرداخت می کند؟

فارس: بدهی های دولت  به تأمین اجتماعی چقدر است و چقدر از این مطالبات را سال 1403 پرداخت می کنند؟

در حوزه مصارف یکی از عواملی که تأثیر سویی در رفتار صندوق های بازنشستگی گذاشته است بدهی های انباشت شده و دیون دولت ها است که در سنواتی باید پرداخت می شده اما نشده است، ارزش این پول ها پایین آمده و عملا نقشی در بازتوانی صندوق های بازنشستگی ندارد.