نامه یک معلّم و پاسخ یک مرجع تقلید به آن

اخبار معاصر: یک معلم وظیفه شناس در اولین سال تدریس خود، جهت انجام درست وظیفه معلمی خود، نامه‌ای به آیت الله صافی گلپایگانی نوشتند تا ایشان با رهنمودهای خود، وی را راهنمایی کنند.

در پاسخ این مرجع تقلید شیعه آمده است: شغل شریف معلّمی از مشاغلی است که عقل و شرع بر احترام آن اتفاق دارند و علوّ منزلت و رتبه معلّم در بین تمام ملل و امم همواره مورد تصدیق و تأیید بوده و هست.

ایشان در قسمت دیگری از این پاسخ عنوان شده است: هر چه خلوص نیت معلّم، در این راه بیشتر و اهتمام او در تربیت افراد مفیدتر و کامل‌تر باشد، ارزش معنوی کار او بیشتر می‎شود.

آیت الله صافی گلپایگانی همچنین نگاشتند: معلمان بدانند که اخلاق، آداب، روش و گفتار و کردار معلّم، حتی ظاهر لباس و سر و صورت او، بر دانش‎آموز تأثیر می‎گذارد و بعد از خانه و محیط منزل، یا مهمتر از خانه، محیط انسان‎ساز، محیط مدرسه و کلاس درس و اخلاق معلّم است.

متن نامه این معلم به شرح ذیل است:

بسمه تعالی

محضر مبارک مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت الله صافی گلپایگانی

با عرض سلام و ادب؛

خواهشمند است در اوّلین سال تدریس این‌جانب و اشتغال به شغل معلّمی که شغل انبیای الهی است، با رهنمودهای ارزنده خود، این جانب را دلگرم سازید.

ایام عزّت مستدام

* پاسخ آیت الله صافی گلپایگانی به نامه این معلم دلسوز به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و تقدیر از حسن نیت و توجّهی که به قداست شغل خود، در آغاز شروع به آن دارید، از خداوند متعال مسألت می‎نمایم که ابواب توفیق را بر روی شما مفتوح و در زیر سایه حضرت بقیة الله ارواح العالمین له الفداء، موفّق و از یاران و خدمتگزاران حضرتش باشید.

شغل شریف معلّمی از مشاغلی است که عقل و شرع بر احترام آن اتفاق دارند و علوّ منزلت و رتبه معلّم در بین تمام ملل و امم همواره مورد تصدیق و تأیید بوده و هست.

خداوند متعال طبق فرموده خود، در قرآن مجید، معلم کلّ انسانها و معلم آدم ابوالبشر و معلم حضرت رسول خاتم(ص) است و تمام ممکنات، زیر پوشش تعلیم و تربیت تکوینی، تشریعی و فطری او قرار دارند.

انبیای عظام یکی از بزرگترین وظایفشان، تعلیم و تربیت است و حضرت رسول اکرم(ص) طبق فرموده خودشان، «اِنَّما بُعِثْتُ مُعَلِّماً»، معلّم کتاب و حکمت بود.

امیرالمؤمنین و سایر ائمه اطهار(س) مظاهر صفت تعلیم و تربیت جامعه الهیه هستند. مدرسه تعلیم و بیان علوم و معارف و احکام آن بزرگواران، از همان صدر اسلام گشایش یافت و تا به امروز، یگانه مدرسه جهانی است که هزاران معلم در آن پرورش یافته و در اطراف و اکناف جهان، شهر و روستا، مساجد و حسینیه‎ها، منازل و مدارس، شغل مقدّس آموزگاری دارند.

حضرت سیدالشهدا علیه و علی اولاده و علی اصحابه الکرام افضل التحیة و السلام، که در ایام دو ماه محرّم و صفر، در سراسر عالم اسلامی، بخصوص کشور عزیزمان، مجالس سوگواری و عزاداری آن حضرت منعقد است و همه مدارس تعلیم و تربیت از برکت وجود ذی جودش می‎باشد، در مسجد مدینه، عالیترین حلقه درس را داشت که خود آن بزرگوار، مدرّس و معلّم آن بود و صحابه و تابعین در آن افتخار شاگردی و کسب علم را داشتند.

بدیهی است در اینجا احتیاج به تذکر نیست که مقصود از تعلیم و معلّم، تعلیم علوم مشروعه و معلّم کمالات مفیده است.

معلّم قرآن، معلّم احکام، معلّم اخلاق، معلّم اعتقادات و اصول دین، معلّم خطّ و نگارش، معلّم تاریخ و سرگذشت عبرت انگیز گذشتگان، معلّم علوم ادب، معلّم علوم پزشکی، معلّم فیزیک، شیمی، ریاضیات، هیأت و نجوم، معلّم انواع صنایع، معدن شناسی، زمین شناسی، گیاه شناسی و ... همه فضیلت دارند، و تعلیم همه را می‎توان به عنوان خدمت به جامعه و عزت و شوکت اسلام و مسلمین و رفع نیاز از بیگانگان، برای کسب ثواب و رضای خداوند متعال انجام داد.

در صورتی که معلّم با این شعور و ادراک عالی و هدف مقدس، علومِ مذکوره را تعلیم دهد، هیچ یک از متاع‌های دنیوی را نمی‎توان باارزش کار او برابر شمرد.

هر چه خلوص نیت معلّم، در این راه بیشتر و اهتمام او در تربیت افراد مفیدتر و کاملتر باشد، ارزش معنوی کار او بیشتر می‎شود.

در مدرسه تعلیم حضرت امام جعفر صادق(س) که هزاران شاگرد، از علما، محدّثان، مفسّران و متخصّصان در علوم متنوع تربیت شده‎اند، فردی مانند جابربن حیان بوده است که او را پدر علم شیمی لقب داده‎اند و صدها کتاب در رشته‎های مختلف تألیف کرده است.

در جامعه اسلامی، وقتی سخن از تعلیم و معلّم و شأن و مقام معلّم به میان می‎آید، تعلیم و تعلّم در رشته‎های مذکور است، هر چند تعلیم علوم اسلامی و علوم قرآن و شرعیات را موقعیتی خاص است، امّا چون همه این علوم برای کمال دین و آخرت و نظام معاش و معاد و نفی فقر و جهل لازم است، و از طرفی معلّم در همه این رشته‎ها می‎تواند در ضمن تدریس، هر چند با طرح مثال‌های مناسب، دانش آموزان را با اسلام و معارف و مکتب حق اهل بیت(ع) آشنا سازد. شغل معلم فرصت بسیار خوبی برای او است که دانش‎آموزان را به راه راست اسلام هدایت نماید، و بالعکس، چنانچه خدای ناکرده، معلّم، متعهّد نباشد و سلامتی اخلاقی و عقیدتی نداشته باشد، در هر رشته‎ای که تدریس کند، ممکن است بر افکار و عقاید و اخلاق دانش‎آموز، اثر سوء بگذارد.

در این میان هم، رشته‎هایی از آداب و فنون فساد انگیز می‎باشد که آموزش و تعلیم آنها جایز نیست و حساب معلمان حقیقی، که با انبیا و ائمه(ع) همکاری دارند و از مکتب آنها الهام می‎گیرند، از کسانی که به آموزش این فنون مبتذل و حرام عمر خود و دیگران را ضایع می‎نمایند، جداست.

امید آن که مؤسسات تعلیم و تربیت ما، در مسیر احکام نورانی و هدایت تعالیم قرآنی، جامعه را به رشد و ترقی برسانند و معلّمان عزیز، وظیفه بزرگی را که به عهده گرفته‎اند، به خوبی ایفا نموده، سرافراز و سربلند، در زمره پاسداران ارزش‌های اسلامی و منتقل کنندگان معارف دین و حقایق، به نسل‌های بعد، محسوب گردند.

عرض نصیحت من، به معلّمین بزرگوار و محترم، بخصوص عزیزانی که آغاز افتخار آنها، به کسب عنوان معلّمی است، این است که اهتمام داشته باشند تا کار خود را برای خدا و در راه خدا قرار دهند و با دانش‎آموزانی که در کلاس آنها هستند، با کمال مهر و محبت و فروتنی رفتار کنند؛ مسؤولانه در کلاس حاضر شده و از امانت‌هایی که به آنها سپرده شده و می‎شود، خوب نگهداری کنند که عمر و وقت آنها، که نه فقط به خودشان، بلکه به کلّ جامعه مربوط است، تلف نشود.

بدانند که اخلاق، آداب، روش و گفتار و کردار معلّم، حتی ظاهر لباس و سر و صورت او، بر دانش‎آموز تأثیر می‎گذارد و بعد از خانه و محیط منزل، یا مهمتر از خانه، محیط انسان‎ساز، محیط مدرسه و کلاس درس و اخلاق معلّم است. «وَالْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُجُ نَباتُهُ بِاِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذی خَبُثَ لایخْرُجُ اِلاّ نَکدا».

با توجه به این مسؤولیت‌ها، کلاس درس، کلاس عبادت خدا و درسِ معلّم، عبادت و سرتاسرِ شغل او، عبادت است. گوارا باد بر شما و بر افرادی که چنین افتخاری را کسب کرده‎اند!«یا لَیتَنا کنّا مَعَکمْ فَنَفُوزَ فَوْزاً عَظیماً».

لطف الله صافی