چرا طرح جامع ایجاد تعادل منابع و مصارف آبخوان ها به بار ننشست؟! (+ تصویر صورتجلسه)

نقد شورای عالی آب با هدف آسیب‏ شناسی نهادها و قوانین موضوعه بخش آب کشور انجام می‏گیرد. صورتجلسه سوم در امتداد صورتجلسه دوم شورای عالی آب بود و به نظر می ‏رسید در این جلسه، یک گام درست برای نجات آبخوان های کشور برداشته شده است. ولی در عمل آبخوان ها همچنان فرونشست کردند و اکنون فروچاله ها در حال بلعیدن آثار تاریخ و تمدن ایران هستند.

به گزارش پایگاه خبری معاصر، در یک رخداد نافرجام زمین ‏شناختی، به دنبال بهره برداری بی رویه از چاه های آب همجوار با رودخانه‏ های زایشی، خشک شدن رودخانه‏ ها پدید آمد. به این سان نه تنها برداشت مستقیم از آبخوان ها در دشت های کشور کنترل نشد بلکه ده ها آسیب زمین شناختی دیگر نیز از جمله پیامدهای نابودی آبخوان ها بود. اکنون دشت کاشان با یک فروچاله و شکاف طولی به طول 70 کیلومتر روبرو شده است و فرونشست دشت اصفهان، این سکونتگاه تاریخی و داشته های تاریخی اش را مورد تهدید قرار داده است. پرسش ساده این است: مگر مصوبه شورای عالی آب دارای کاستی جدی بوده است که در نجات آبخوان ها بی تاثیر بوده است؟

به گفته داریوش مختاری، کارشناس ارشد حوزه مدیریت آب، در یک نگاه تحلیلی به مصوبات شورای عالی آب کشور، با تصمیم های گوناگون در صورتجلسات مختلف روبرو می شویم که از یک نگرش جامع و یکپارچه برای هر حوزه آبریز برخوردار نبوده است و همین تصمیم های نادرست و اشتباه، زمینه بحران آب در کشور را پدید آورده است. نگاه لکه ای (نقطه ای) و محدود به یک پیکره بزرگ آبشناختی هرگز نمی تواند به یک پایداری در بهره برداری از منابع آب یک حوزه آبریز باشد. زمانی این آسیب پدید آمد که تصمیم های آب کشور  به یک نهاد بالادستی به نام شورای عالی آب سپرده شد. تجمیع قدرت در شورای عالی آب منجر به تصمیم هایی شد که از مسیر معمول و درست کارشناسی گذر نکرده بودند. در بند (2) این صورتجلسه، طرح جامع ایجاد تعادل بین منابع و مصارف آب زیرزمینی تصویب شد. 

مختاری در ادامه گفت: در بند (4) صورتجلسه سوم، پیرامون طرح های انتقال آب بین حوضه‏ای بحث و گفتگو شده است. خروجی بررسی این بند به این شرح بوده است که در اجرای دستور مقام ریاست جمهور و تصمیمات گرفته شده در جلسه مشترک وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی مربوطه، گزارش انتقال آب بین حوضه ای نهایتا به تصویب کمیته تخصصی شورای عالی آب رسید. همچنین تصمیم گرفته شده بود که گزارش یادشده با هدف لحاظ کردن طرح توسعه اقتصادی و اجتماعی استان خوزستان به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور فرستاده شود. افزون بر آن نسبت به انجام مطالعات زیست محیطی طرح های انتقال آب بین حوضه ای تاکید گردید.

با توجه به افت شدید آبخوان های کشور به ویژه در فلات مرکزی و در همان حال منازعات فزاینده مربوط به انتقال آب بین حوضه‏ ای، بهتر است در قلمرو تصمیم های شورای عالی آب نگاه دوباره داشت. با این پیشینه ها، انحلال این نهاد فرادستی می تواند کمک بزرگی به بهبود بهره وری منابع آب کشور کند.