بررسی روند توسعه میدان های نفتی مشترك در دولت سیزدهم

به گزارش معاصر؛ توسعه و بهره برداری از میدان های مشترک با هدف استفاده از پتانسیل این منابع و تضمین استفاده پایدار از آنها از جمله محورهای مورد تمرکز شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم بوده که در این راستا تلاش شده تا با پیاده سازی فناوری های پیشرفته و اتخاد بهترین شیوه ها با توجه به زمان و منابع موجود، کارایی و بهره وری را افزایش و شتاب دهی به طرح های در حال اجرای میدان های مشترک نفت و گاز را در دستور کار قرار داد.

به گفته محسن خجسته مهر؛ مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران هم اکنون تقریبا تمامی میدان های مشترک تعیین تکلیف شده اند ضمن اینکه شتاب‌دهی به طرح‌های در حال اجرا از جمله طرح توسعه میدان های آبان، پایدار غرب، یاران شمالی، یاران جنوبی، اروند، دهلران، نفت‌شهر و همچنین آزادگان در دستور کار قرار داد.

افزون بر این شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم نسبت به امضا یا تنفیذ قراردادهای سرمایه‌گذاری میدان های مشترک نفتی یاران، سهراب و لایه نفتی پارس جنوبی در مجموع به ارزش 1.6 میلیارد دلار اقدام کرده که در نتیجه این اقدام ها، اکنون می‌توان ادعا کرد که تمام میدان های مشترک نفتی کشور تعیین تکلیف شده و یا طرح توسعه تکمیلی دارند. در ضمن اکثریت قریب به اتفاق میدان های مشترک نفتی کشور تولیدی هستند.

در ادامه به بهانه هفته دولت، اقدام های انجام شده در حوزه توسعه میدان های مشترک نفتی ایران با کشورهای عراق، قطر، کویت، عربستان، عمان و امارات را به تفکیک و با جزییات بیشتر از نظر می گذارنیم:

طرح توسعه میدان مشترک آزادگان

شرکت ملی نفت ایران از همان نخستین روزهای آغاز به کار دولت سیزدهم برای توسعه میدان آزادگان بر دو مسئله مهم تمرکز داشت: نخست اینکه چگونه عملیات اجرایی فاز اول توسعه بخش جنوبی آزادگان را از رخوت خارج کند و به پیشرفت قابل قبولی برساند و دوم اینکه توسعه فاز بعدی این میدان، چگونه و با چه مکانیسمی صورت پذیرد که تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی منجر به اخلال و توقف در آن نشود.

با بررسی ها و برگزاری جلسات متعدد و منظم، مشکلات و موانع پیشرفت شناسایی و راهکارهای جدید، مشخص و متنوعی برای تسریع و به حرکت درآمدن فعالیت‌های اجرایی توسعه میدان به کار گرفته شد و نتیجه اینکه طی اندک زمان سپری شده از شروع دولت سیزدهم، موفقیت‌های قابل‌توجهی حاصل شد که از آن جمله می‌توان به تولیدی شدن 20 حلقه چاه از چاه‌های حفاری شده قبلی، افزايش 70 درصدي ناوگان حفاری فعال در میدان و به تحرک افتادن فعالیت‌های سطح‌الارضی اشاره کرد.

همچنین یک برنامه جبرانی به منظور جبران عقب افتادگی طرح در این میدان مشترک ارائه شد که براساس آن پیشرفت پروژه در حال تسریع است.

گفتنی است که میدان نفتی آزادگان جنوبی در زمان آغاز به کار دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۰ حدود ۸۲ هزار بشکه تولید داشت که این حجم در انتهای سال ۱۴۰۱ به حدود ۹۲ هزار بشکه رسید و اکنون ظرفیت تولید این میدان به حدود ۱۱۵ هزار بشکه در روز رسیده است.

از جمله اقدام های انجام شده در بخش شمالی این میدان در دولت سیزدهم نیز می توان به نهایی‌سازی مذاکرات فنی با طرف چینی با هدف تولید 150 هزار بشکه در روز و سرمایه گذاری حدود 2 میلیارد دلاری، اشاره کرد.

اقدامات موثری به منظور حفظ و نگهداشت تولید و به روزرسانی مطالعات مدیریت مخزن هم صورت گرفته که از میان آنها می توان به در سرویس قرار گرفتن سیستم گازرانیGas Lift تمامی چاه ها، اجرای پایلوت EOR با روش تزریق آب و برنامه‌ریزی تعمیر سه حلقه از چاه های تولیدی میدان اشاره کرد.

گفته می شود که شرکت ملی نفت ایران برای توسعه یکپارچه میدان آزادگان نیز برای نخستین بار با ۶ بانک‌ دولتي و خصوصي، صندوق توسعه ملی و شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی تفاهمنامه امضا کرده که این اقدام استفاده حداکثری از توانمندی شرکت‌های ایرانی را در توسعه میدان عظیم آزادگان فراهم می‌آورد. همچنین در این طرح برای نخستین بار موضوع ازدیاد برداشت با تزریق آب در حجم وسیع مد نظر قرار گرفته است.

طرح توسعه میدان یاران

طرح توسعه میدان یاران نیز در دولت سیزدهم تعیین تکلیف و اجرای طرح نگهداشت توان تولید آن در اولویت کاری قرار گرفت. افزون بر این، مصوبات مورد نیاز به منظور تنفیذ قرارداد مانند اصلاحیه مصوبات شورای اقتصاد و اصلاحیه هیات تطبیق هم اخذ شد و در نهایت عملیات اجرایی توسعه یکپارچه این میدان مشترک در مردادماه 1401 با سرمایه گذاری 227 میلیون دلاری و با هدف تولید تجمعی 39.5 میلیون بشکه ای (هدف 60 هزار بشکه در روز) طی دوره 10 ساله آغاز شد.

طرح توسعه میدان یادآوران

پس از روی کار آمدن دولت جدید، از مهرماه 1400 مذاكرات فشرده‌ای با شركت ساينوپك چين براي توسعه فاز دوم این ميدان برگزار شد و این شرکت علاقه‌مندی خود را به همكاري در فاز-2 ميدان يادآوران در قالب اجرای این فاز توسط شرکت ملی نفت ایران و پشتیبانی فنی و مالی ذیل قرارداد بهره‌برداری فاز یک میدان (O&M) اعلام کرد. براین‌اساس تأمین مالی پروژه فاز-2 تا حدود 500 میلیون دلار با در نظر گرفتن بازپرداخت مبالغ باقی‌مانده از فاز-1 از طریق تهاتر با بدهي شركت Unipec به شركت ملي نفت ايران و همچنین برداشت نفت‌خام ایران از مخازن دالیان در حال پیگیری است.

طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی

در ابتدای دولت سیزدهم با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که امضای قرارداد توسعه و بهره‌برداری میدان مشترک لايه نفتي پارس جنوبي به دليل اختلاف بين طرفين مدت‌ها بلاتکلیف مانده است از این رو به منظور نهایی سازی این قرارداد، جلسات متعددي برگزار و در نهايت این قرارداد با مشارکت شرکت های آوانگارد و تاسیسات دریایی ایران با سهم مشارکت 90 به 10 درصد در اسفند 1400 امضا شد. هدف از این قرارداد توسعه لایه نفتی پارس جنوبی و دستیابی به تولید 25 هزار بشکه در روز عنوان شده، این قرارداد با اخذ مجوزهای لازم و پس از نهایی سازی اسناد محل اختلاف بین دو عضو مشارکت طرف قرارداد در اواخر اردیبهشت سال 1402 تنفیذ و وارد فاز اجرایی شد.

طرح توسعه میدان آذر

از جمله اقدام های انجام شده برای توسعه فاز دوم میدان آذر می توان به امضا تفاهمنامه با مشارکت شرکت‌های سرمایه‌گذاری اهداف و اویک در اسفند ماه 1400 و همچنین امضا تفاهمنامه با شرکت روسی گازپروم به منظور مطالعه توسعه این میدان در تیرماه 1401 اشاره کرد. گفته می شود که به روز رسانی مطالعات این میدان مرزی در حال انجام است و پیش‌بینی می شود تا پایان مهرماه گزارش مطالعه ارائه شود.

طرح توسعه میدان سهراب

قرارداد توسعه ميدان مشترك سهراب پس از دريافت مجوزهاي لازم از شوراي اقتصاد و هيئت تطبيق قراردادهاي نفتي، با اخذ مجوز سازمان حفاظت محیط زیست وارد فاز اجرایی شد. حجم سرمایه‌گذاری مستقیم در این قرارداد 840 ميلیون دلار بوده و هدف اين طرح توليد از ميدان در دوران 20 ساله قرارداد به ميزان حدود 162 ميليون بشكه نفت‌خام و با حداکثر نرخ تولید روزانه 30 هزار بشکه در روز است.

طرح توسعه میدان دهلران

تفاهمنامه مطالعه توسعه اين ميدان نفتی مشترک در سفر رئیس جمهوری به روسيه، بين شركت ملي نفت ايران و یک شرکت روسي به منظور تكميل توسعه و افزايش توليد از ميدان امضا شد. براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته، همزمان با انجام مطالعات فنی در خصوص نحوه توسعه میدان توسط طرف روسی، مذاكرات قراردادي بین طرفین نیز آغاز شده است.

طرح توسعه میدان اروند

تفاهم‌نامه مطالعه توسعه میدان مشترک اروند با شرکت پارس پترو زاگرس در آذر 1400 منعقد شد. با انجام مطالعات و ارائه پیشنهاد اولیه از سوی شرکت یادشده، مذاکراتی بین طرفین به منظور بهبود این پیشنهاد در انجام است. در این راستا به منظور تکمیل مطالعات میدان و امکان تهیه طرح توسعه، برنامه حفر دو حلقه چاه توصیفی توسط شرکت نفت و گاز اروندان در دست اقدام است که براساس آن مطالعات ميدان تكميل و متعاقبا اقدامات توسعه اي انجام می شود.

طرح توسعه میدان چنگوله

تفاهمنامه مطالعه توسعه میدان چنگوله با شرکت گازپروم در تیرماه سال 1401 امضا و طرح جامع مطالعاتی این میدان که پیش از این به تایید نفت رسیده بود در حال به روز رسانی است. از طرف دیگر شرکت ملی نفت ایران با اخذ مجوز شورای اقتصاد با هدف شتاب بخشی به امر توسعه، طرح تولید زودهنگام را با هدف دستیابی به تولید 15 هزار بشکه در روز و استفاده حداکثری از تاسیسات سطح الارضی موجود در قالب EPC-D/F در دست اقدام دارد.

طرح توسعه میدان های آبان و پایدار غرب

ميدان های آبان و پايدار غرب از جمله میدان های مشترک تولیدی هستند که قرارداد توسعه آنها بین شرکت ملی نفت ایران و مشارکت یک شرکت روسی و دانا انرژی با سهم مشارکت 80 به 20 درصد در حال اجراست و تاکنون حدود 45 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

طرح توسعه میدان آرش

فاز زودهنگام توسعه میدان مشترک آرش با هدف دستیابی به تولید 6 هزار بشکه نفت در روز تهیه و مورد تصویب هیئت مدیره شرکت نفت قرار گرفته، حفر یک حلقه چاه توصیفی- تولیدی و به روزرسانی مطالعات قبلی نیز در دستور کار است و مقدمات لازم برای شروع عملیات اجرایی (انجام عملیات ژئوفیزیک، تخصیص دکل حفاری و ...) انجام شده؛ این در حالی است که آغاز فاز اجرایی منوط به اتخاذ تصمیم در شورای عالی امنیت ملی است.

طرح توسعه میدان اسفندیار

با بررسی مجدد مطالعات و ارزیابی‌های قبلی انجام شده از سوی شرکت‌های مشاور خارجی بر روی میدان نفتی مشترک اسفندیار، طرح توسعه مجدد این میدان در دولت سیزدهم در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت. براین اساس در فاز تولید زودهنگام، حفاری 4 حلقه چاه تولیدی در بخش شمالی و حفاری یک حلقه چاه توصیفی در ناحیه میانی میدان در برنامه اجرایی قرار دارد که به منظور جذب سرمایه در مرحله ارایه به سرمایه گذاران و تعيين تكليف است.

طرح توسعه میدان فروزان

شرکت ملی نفت ایران برای تولید حداکثری از میدان مشترک فروزان پروژه‌ای در قالب طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت تعریف و به منظور اجرا به شرکت پتروپارس و مبین سازه خلیج فارس واگذار کرده است. هدف از اجراي اين پروژه حفاري 12 حلقه چاه جديد و تعمير 3 حلقه چاه قديمي و دستيابي به توليد 7 هزار بشكه در روز نفت خام است..

در دولت سیزدهم در این پروژه 2 دكل حفاری فعال و عمليات تامین کالا و ساخت جكت ها آغاز شده؛ همچنین با توجه به مشکلات موجود در قرارداد ساخت سکوهای تولیدی، طی نشست‌ با پیمانکار و سازنده، موضوع بررسی و منابع مالی به حساب پیمانکار واریز شده است. افزون بر این شرکت ملی نفت ایران به منظور جمع آوری گازهای مشعل سکوی فروزان، گزینه های مختلف فرآورش و استفاده از گازهای مشعل را در دست پیگیری دارد. در راستای توسعه مخزن گازی فروزان و انتقال گاز آن به جزیره خارک نیز یک بسته سرمایه‌گذاری تعریف شده که در مرحله معرفی به سرمایه گذاران قرار دارد.

در مورد آخرین مرحله توسعه دیگر میدان های مشترک نفتی می توان به میدان نفتی هنگام یا میدان نفتی بوخای غربی که تنها میدان نفتی مشترک بین ایران و عمان است اشاره کرد که در این حوزه نیز تفاهم نامه مطالعه توسعه یکپارچه میدان های هنگام- بخا غربی با وزارت انرژی و مواد معدنی عمان امضا و کارگروه فني جهت تعيين نحوه انجام مطالعه مشترک این میدان ها تشکیل شده است.

تکمیل توسعه و نوسازی میدان رشادت نیز که از جمله میدان مشترک نفتی ایران با قطر است توسط قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا در قالب قراردادهای EPCF/EPDF در حال انجام است.

تعمیر 4 حلقه از چاه‌های میدان نصرت که با امارات مشترک است با نصب پمپ‌های درون‌چاهی انجام شده از اقدام های انجام شده در میان مشترک نفت شهر نیز می توان به حفر يك حلقه چاه جديد و تعمير 4 حلقه چاه موجود، اتمام حفاري يك حلقه چاه جديد و تعمير دو حلقه چاه موجود و در سرویس قرار گرفتن يك حلقه چاه با توليد روزانه 500 بشكه در روز در راستای طرح نگهداشت و افزایش تولید اشاره کرد.