بررسی کردن اقتصاد دریایی

به گزارش معاصر، توسعه دریا محور و اقتصاد دریا که اخیراً بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته که تعریف اقتصاد دریا محور در ادبیات جهانی عموماً با عنوان اقتصاد آبی یا Blue Economy از آن یاد می‌شود به معنای استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و درنهایت افزایش تولید ناخالص داخلی تعریف می‌گردد. مناطق ساحلی بستر فعالیت‌های عظیم اقتصادی و اجتماعی به شمار می‌رود، به گونه‌ای که حدود دو سوم جمعیت جهان در محدوده ۶۰ کیلومتری حاشیه دریاها استقرار یافته‌اند و بیش از ۸۰ درصد از شهرهای بزرگ جهان که امروزه به عنوان قطب‌های تجاری شناخته می‌شوند، در مناطق ساحلی قرار دارند.

در ایران بیش از ۵ هزار و ۸۰۰ کیلومتر سواحل اصلی، جزیره‌ای و رودخانه‌ای داریم، اما سهم بسیار پایینی در GDP ایران از حوزه کسب‌وکارهای دریایی است؛ به همین دلیل به تازگی به اهمیت اقتصاد دریا محور تاکید شده است.

تاکید رهبر معظم انقلاب به توسعه دریا محور در برنامه هفتم توسعه

شهریور ماه سال گذشته (۱۴۰۲) سیاست‌های کلی برنامه هفتم از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد که در بند ۱۱ آن به تحقق سیاست‌های کلی آمایش سرزمین با توجه به مزیت‌های بالفعل و بالقوه و اجرایی ساختن موارد برجسته آن با توجه ویژه بر دریا، سواحل، بنادر و آب‌های مرزی تاکید شد. با توجه به دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب در موضوع توسعه شهرهای ساحلی که جز سیاست‌های نظام است، طرح‌های مطالعاتی که برای مناطق شرق استان تعریف شده در توسعه فرهنگ عمومی مناطق ساحل‌نشین نیز اثرگذار خواهد بود.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به سوابق دریانوردی ایرانیان در گذشته که باعث انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی به مناطق دیگر دنیا شد، گفتند: با وجود این سابقه و سواحل طولانی دریایی در شمال و به‌خصوص جنوب ایران، فرهنگ استفاده از فرصت‌های دریا در کشور مورد غفلت واقع شده و باید به فرهنگ عمومیِ مردم تبدیل شود.

ادامه تأکیدات رهبری سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان ششم آذرماه بخشنامه خط مشی‌ها و چارچوب کلان برنامه هفتم توسعه را ابلاغ کرد که در موضوعات کلیدی آن، به رشد اقتصادی عدالت‌محور با رویکرد ارتقای بهره‌وری با تأکید بر اقتصاد دریا محور اشاره شده، چرا که موضوعاتی مانند انرژی و ترانزیت یا اقتصاد دریا محور که موتور محرکه و کانون رشد اقتصادی و افزایش تولید هستند.

از سوی دیگر استفاده از سواحل دریا و امواج آن به عنوان منبع تولید برق یا ورزش‌های تفریحی، فعالیت‌های گردشگری در ساحل یا اعماق دریا و آب درمانی از مهمترین منابع اشتغالزایی محسوب می‌شوند، بطوری که به ازای ایجاد یک شغل در بخش اقتصاد دریایی، چهار شغل جانبی ایجاد می‌شود.

همچنین مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی اخیر با تاکید بر توسعه اقتصاد دریا، گفت: اقتصاد دریا محور اگر در اولویت اول نباشد، در اولویت دوم و سوم هنگام مذاکرات ما با سایر کشورها و کشورهای همسایه است و مقامات مسئول از ما درباره این صنعت، افق‌هایی که ترسیم کردیم برای این صنعت، از ما سوال می‌پرسند و حتی از ما جلوتر خودشان پیشنهاد می‌دهند و اعلام تمایل می‌کنند و اینها همه نشان می‌دهد که اقتصاد دریا دارای اهمیت زیادی برای کشورمان ایران است.

همراهی مجلس با برنامه‌ها و اهداف سازمان بنادر

رضایی کوچی رئیس کمیسیون عمران مجلس با تاکید بر اینکه در تمامی کشورهای دنیا، شهرهای بزرگ با اقتصاد قوی در کنار نوار ساحلی قرار دارند گفت: تا به امروز نتوانسته‌ایم به خوبی از اقتصاد دریا در کشور استفاده کنیم و متأسفانه نه تنها نتوانسته‌ایم به خوبی از اقتصاد دریایی کشور استفاده کنیم بلکه محروم‌ترین طبقه جامعه نیز در نوار ساحلی سکونت دارند.

رضایی کوچی با تأکید بر اینکه باید فهم درستی از اقتصاد دریا محور در کشور ایجاد و شناخت خوبی نسبت به این مفهوم ایجاد شود، اظهار کرد: بنادر ایران از نظر فیزیکی شرایط خوبی دارند اما به بهترین شکل از نقش تجاری آن‌ها، استفاده نشده است.

وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری به درستی به مقوله اقتصاد دریا محور اشاره کرده‌اند، گفت: سازمان بنادر و دریانوردی از ظرفیت‌های بسیار بالایی برخوردار است و می‌تواند در اقتصاد کشور نقش قدرتمندی ایفا کند و اقتصاد دریا محور با توجه به تأکیدات و منویات مقام معظم رهبری، نیازمند تبیین و تحقق است.

رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بر اساس منویات مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد دریا محور باید به این مقوله در برنامه هفتم توسعه توجه جدی شود، گفت: در عین حال باید شاهد ارتقای جایگاه سازمان بنادر در رونق اقتصادی کشور باشیم.

رضایی کوچی در مورد توجه به مقوله اقتصاد دریا محور در برنامه هفتم توسعه و همراهی مجلس با برنامه‌ها و اهداف سازمان بنادر و دریانوردی، بیان کرد: در لایحه برنامه هفتم توسعه، احکام خوبی از سوی دولت و وزارت راه برای سازمان بنادر و دریانوردی، گنجانده شده است و از این طریق جایگاه سازمان بنادر و دریانوردی را ارتقا خواهد یافت.

گستره‌های آبی در واقع به عنوان یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیت‌های رشد اقتصادی ایران محسوب می‌شود به همین جهت کشورمان همواره به عنوان قدرت تأثیرگذار در جهان مطرح بوده است و اکنون این نقش می‌تواند با برنامه‌ریزی و طرح‌های نوظهور و روزآمد تقویت شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل یکصد و دهم قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی توسعه دریا محور را برای اقدام به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند.

بر اساس این ابلاغیه قوه مجریه موظف است با کمک مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه و با بسیج دستگاه‌های مسئول، برنامه جامع تحقق این سیاست‌ها را، شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرایی لازم در مهلت شش ماهه ارائه کند