نگاهی به وضعیت بارندگی و خشکسالی توامان در کشور

با توجه به پیش بینی مسئولان برای بارش‌های نرمال در بهار به نظر تغییرات اقلیمی فصل‌ها را هم جابه جا کرده‌اند. تغییراتی که شاید ایرانی‌ها بیش از سایر مردم دنیا آن را فهمیده باشند و دلیل نباریدن‌ها، خشکی‌های روزافزون و بی‌آبی‌ها تلقی شد و حتی مقایسه ایران بی بارندگی با کشورهای همسایه دارای بارش هم تاثیری بر نظر مسئولان نگذاشت و اخیرا هم اعلام کردند که سوای ایران، عراق هم بیشترین میزان افزایش دما را داشته‌اند؛‌ عراقی که به لحاظ موقعیت جغرافیایی و سابقه تفاوت دما با ایران شاید مقایسه‌ای مناسب با ایران نباشد.

در طول گزارش نگاهی به این کنفرانس خواهیم انداخت و آماری از خشکسالی‌های فزاینده امسال که همزمان با بارش برف و مخابره متراژ و سانت آن در شهرهای سرد ایران شده. خشکی‌هایی که کم بارشی‌ها آن را تمدید کرده؛ بر اساس آمارهای ارائه شده کشور ما شاهد کاهش ۵۰ میلیمتری بارش‌ها بوده؛ کشوری که  ۶۲ درصد آن در چنگ خشکسالی گرفتار آمده.  در این گزارش خواهیم گفت که کدام استان و کدام شهر از این 62 درصد بدترین شرایط خشکسالی در 50 سال اخیر را تجربه کرده است.

میهمان‌های امروزِ‌ کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم در تهران چه کشورهایی هستند؟

شاید این خود نوعی تراژدی برای محیط زیست ایران باشد که کشوری با این حجم از غفلت در رسیدگی‌های محیط زیستی به منظور جلوگیری از آلودگی هوا یا خشکسالی، میزبان کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم باشد.

تعبیر کلمه بین‌المللی، سفرا، کاردارها یا نمایندگان کشورهای اوگاندا، ونزوئلا، نیجریه، نیکاراگوئه، مالی، بولیوی، عربستان، امارات، پاکستان و چند کشور دیگر هستند. سحر تاج بخش مسلمان، رئیس سازمان هواشناسی کشور  در خصوص این کنفرانس توضیح داده است که این کنفرانس بزرگترین رویداد اقلیمی دوره‌ای منطقه است و تلاش می‌کند ابعاد تغییر اقلیم و پیامدهای آن و همچنین موضوعات مرتبط با توسعه پایدار، سازگاری، تاب‌آوری و کاهش آثار زیانبارآن را بررسی کند.

تاج بخش همچنین گفته که هفتمین کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم به عنوان یک فرصت مناسب برای کشور است تا آخرین چالش‌های این حوزه از دریچه نگاه محققان و پژوهشگران کشور بررسی شود.

به زعم او: این کنفرانس آخرین راهکارها برای توسعه پایدار و چالش‌های پیش رو را مطرح و بررسی کرده و با ارئه راهکارهای مناسب، پشتیبان بخش اجرایی کشور در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری نهایی است.

یک خشکسالی 62 درصدی و یک کاهش 50 میلیمتری

اما آیا کنفرانس‌هایی اینچنین دردی را از محیط زیست ایران دوا می‌کند یا خیر و آیا تاثیری هرچند کوچک در آمار 61 درصدی خشکسالی کشور خواهد گذاشت یا نه؟ روز گذشته در ادامه آمارهایی که از کاهش بارندگی و خشکسالی‌های ایران ارائه می‌شود، بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به رویکرد سازگاری با محیط زیست برای مدیریت تغییر اقلیم، خبر داد که میزان بارش‌ها در کشور طی ۵۰ سال اخیر ۵۰ میلیمتر کاهش یافته است.

او با اشاره به رویکرد سازگاری با محیط زیست برای مدیریت تغییر اقلیم، گفت: میزان بارش‌ها در کشور طی ۵۰ سال اخیر ۵۰ میلیمتر کاهش یافته است.

بابک نگاهداری که در هفتمین کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم، صحبت کرده، با یادآوری اینکه طی ۵ دهه اخیر گرفتار تغییر اقلیم بوده‌ایم، افزوده است که میزان بارش‌ها در کشور طی دهه ۵۰ بالغ بر ۲۵۰ میلیمتر بود که این رقم در دهه ۹۰ به ۲۰۰ میلیمتر کاهش یافته است.

نگاهداری همچنین گفته میانگین دما در پنجاه سال اخیر هر دهه با شیب ۴ درجه افزایش یافته است. در سال آبی ۱۴۰۰، ۱۴۰۱، ۶۱.۷ درصد از خاک کشور درگیر خشکسالی بوده و تنها ۱۹.۳ درصد ترسالی را تجربه می‌کند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرده اگر قرار است مدیریت تغییر اقلیم با رویکرد کاهش گاز‌های گلخانه‌ای باشد باید ارتقای بهره‌وری از تولید تا مصرف گرانیگاه اصلی است و باید به آن توجه کنیم.

محیط‌زیست ترک فعل دستگاه‌ها از اجرای قانون هوای پاک  را اعلام خواهد کرد

اما اینکه گازهای گلخانه‌ای در ایران مدیریت شوند امری بعید به نظر می‌رسد مادامی که دستگاه‌ها حتی از اجرای قانون هوای پاک فرار می‌کنند. این قانون‌گریزی تا جایی پیش رفته که روز گذشته، معاون دادستان کل کشور، گفته  سازمان حفاظت از محیط‌زیست مکلف است عملکرد دستگاه در اجرای قانون هوای پاک را ارزیابی کند و اگر ترک فعلی صورت گرفته باشد که از نظر دادستانی انجام شده است، باید این دستگاه را معرفی کند.

غلامعباس ترکی، افزوده است که در زمینه اجرایی قانون هوای پاک باید ببینیم که سازمان محیط‌زیست و دستگاه قضایی چه وظایفی برعهده دارند؛ نظارت بر اجرای این قانون توسط دستگاه‌های مجری بر عهده سازمان محیط‌زیست است و به نظر می‌رسد در ٢ سال گذشته گام‌های موثری برداشته است.

بدترین شرایط خشکسالی نصیب کدام استان می‌شود؟

این گزارش را با معرفی استانی که بدترین شرایط خشکسالی را به خود اختصاص داده، به پایان می‌بریم؛‌ بررسی وضعیت منابع آبی مشهد حاکی از آن است که سد‌های تامین کننده آب این شهرستان شامل دوستی، طرق، اَرداک و کارده به دلیل کاهش بارندگی و خشکسالی در شرایط بسیار بحرانی قرار دارند.

طی دو سال گذشته مشهد در وضعیت خشک‌سالی شدید قرار داشته و در سال آبی گذشته میانگین بارندگی نسبت به دوره دراز مدت بیش از ۷۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد و این یعنی خراسان رضوی بدترین شرایط خشک‌سالی در ۵۰ سال گذشته را تجربه می‌کند.

بررسی وضعیت منابع آبی مشهد حاکی از آن است که سد‌های تامین کننده آب مشهد شامل سد‌های دوستی، طرق، اَرداک و کارده به دلیل کاهش بارندگی و خشکسالی در شرایط بسیار نامناسبی قرار دارند و خروجی آن‌ها به عدد صفر رسیده است.

یکی از گزینه‌هایی که بیش از یک دهه از طرح آن می‌گذرد و پیش از این در دولت‌های گذشته قرار بود تا آب مورد نیاز مشهد را تامین کند انتقال آب از کوه‌های هزار مسجد به این کلانشهر بود که به دلیل بی مهری‌های فراوان بیش از یک دهه است به دست فراموشی سپرده شد.

به گزارش خبرگزاری کار ایران و بنا بر اذعان مسئولان، سالانه بیش از ۶۰ میلیون مترمکعب آب استان از مرز‌های شمال شرقی کشور به خارج از حوزه می‌رود که قرار بود در قالب طرح «مدیریت آب‌های مرزی کوه‌های هزار مسجد» جلوی آن گرفته شود.

سابقه مطالعات طرح انتقال آب از رشته‌کوه‌های هزار مسجد به مشهد به ۱۵ تا ۲۰ سال قبل بازمی‌گردد. سال ۹۰ این طرح توسط وزارت نیرو مصوب شد و بنا بود طبق طرح مصوب در سال ۱۴۰۱ آب این پروژه به مشهد برسد.

در دولت قبل پروژه‌ای به نام «سازگاری باکم آبی» مطرح شد و در قالب این پروژه طرح انتقال آب از «قره تیکان» و «چهچهه» به مشهد مطرح و مطالعه شد که کل تخصیص آن پنج میلیون مترمکعب بود البته از آن جا که صرفه اجرایی نداشت لذا پروژه رد شد و هیچ مجوزی هم برای آن صادر نشد و شرایط به حالت قبل بازگشت.