سیاست ناکارآمد مدیریت انقباظی آب جوابگو نیست

در این نوشتار، خبرنگار فراز به سراغ مسعود امیرزاده کارشناس و فعال محیط زیست رفته و در خصوص اقدامات لازم مسئولان برای کاهش تبعات تنش‌های آبی در کشور گفتگو کرده‌است.

به گزارش معاصر به نقل از فراز، مسئله کمبود منابع آب و کاهش بارندگی‌ها در کشور ما دغدغه پررنگی است و سوء مدیریت مسئولان مسئله آب را می‌تواند به بحران آب بدل سازد. آمار‌ها نشان می‌دهد بارش‌ها در کشور، ۴۷.۵ درصد کاهش یافته‌اند. بر اساس داده‌ها و اطلاعات پهنه‌ای بارش سازمان هواشناسی کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۹بهمن‌ماه، مجموع بارش در کشور ۵۵ میلیمتر کاهش یافته است.

بیشترین رشد منفی بارش‌ها با ۷۷.۷ درصد مربوط به استان هرمزگان است. پس از این استان، کرمان با رشد منفی ۷۵.۸ درصد، فارس با رشد منفی ۷۵.۱ درصد، سیستان و بلوچستان با رشد منفی ۶۶.۳ درصد،

خراسان جنوبی با رشد منفی ۶۴.۲ درصد و بوشهر با کاهش ۶۲.۶ درصدی بارش‌ها قرار دارند. میزان کاهش بارش‌ها در استان یزد نیز در دوره اشاره شده ۶۱ درصد بوده است.

در استان‌های ساحلی دریای خزر یعنی گیلان و مازندران به ترتیب رشد منفی ۲۲.۵ درصدی و رشد منفی ۲.۶ درصدی ثبت شده است. اما در دو استان بارش‌ها افزایش یافته‌اند: استان اردبیل بارش‌ها ۴ صدم درصد و استان گلستان نیز ۳.۱ درصد رشد داشته است.

سیاست ناکارآمد مدیریت انقباظی آب جوابگو نیست/با تنخوارگی سرزمین چه کنیم؟

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با ادامه روند کاهش بارندگی‌ها، در فصل بهار و تابستان تنش شدید آبی در اغلب استان‌ها شکل می‌گیرد. شکل‌گیری تنش‌ها، عواقب مختلفی از جمله عواقب اکولوژیک و اقتصادی در پی خواهد داشت . در این نوشتار، خبرنگار فراز به سراغ مسعود امیرزاده کارشناس و فعال محیط زیست رفته و در خصوص اقدامات لازم مسئولان برای کاهش تبعات تنش‌های آبی در کشور گفتگو کرده‌است.

جبر در بحث‌های اقلیمی

مسعود امیرزاده کارشناس و فعال محیط زیست در خصوص نقش مسئولان در کاهش تبعات تنش‌های آبی به فراز گفت: «واقعیت این است که بحث‌های اقلیمی یک نوع جبر است مانند زمانی که باران نمی‌آید و الگو‌های بارش بهم می‌خورد مانند آنچه که امسال در کشور ما اتفاق افتاد. امسال بارش‌ها در کشور ما نابهنگام بودند و در فصولی بارندگی رخ داد که ما ذخیره برفی نخواهیم داشت. در این شرایط وضعیت اصلا مطلوب نیست و به شدت نگران‌کننده است.»

نظام بودجه‌بندی در سطوح مدیریتی کلان آب

وی در ادامه تصریح کرد: «بهترین توصیه‌ای من به عنوان کنشگر محیط زیست به مسئولان این نیست که چه کار‌هایی را انجام دهند بلکه بهتر است به آن‌ها توصیه کنیم که چه کار‌هایی را انجام ندهند. آب اقتصاد دارد و یک نظام بودجه‌بندی در سطوح مدیریتی کلان آب باید وجود داشته باشد که به میزان بودجه و دارایی فعالیت‌ها انجام شود.

اشکال کار ما در این است که گویی برای چرخه توسعه، مصرف، ساخت و ساز و … وضعیت منابع آبی و بارش‌ها هیچ اهمیتی ندارد لذا در فعالیت‌ها هیچ تفاوتی ایجاد نمی‌شود. در این حالت همچنان الگو‌های مصرف پیشین ادامه می‌یابند و چه بسا که حتی فعالیت‌ها بیشتر می‌شوند. بدین صورت این امکان وجود دارد که برای مخاطب چنین تصوری ایجاد شود که آب وجود دارد و به همین دلیل مصرف می‌شود.»

تنخوارگی سرزمین

امیرزاده ادامه داد: «اما یک واقعیت بسیار تلخ وجود دارد و آن است که در حوزه آب نمی‌توانیم بگوییم در حال استفاده از سرمایه‌ها هستیم بلکه ما در حال کندن از تن سرزمین و خوردن از آن هستیم. به عبارتی در اینجا یک تنخوارگی وجود دارد که بسیار خطرناک است.

یعنی ما در زمان‌هایی که کاهش بارش اتفاق می‌افتد، تنها فشار را بر منابع آب زیرزمینی وارد می‌کنیم. آب زیرزمینی یک موجودی محدود است که کارکرد‌های اکونولوژیکی دارد. اما برای اینکه یک سرزمین بتواند اکوسیستم سالم داشته باشد باید آب‌های زیرزمینی به اندازه کافی وجود داشته باشد.

اما هر سالی که کم‌بارشی را در کشور تجربه کرده‌ایم بدون آنکه متوجه نقش اکولوژیکی این آب‌ها و محدود بودن منابع باشیم از تن سرزمین کنده‌ایم و مصرف کرده‌ایم.»

بودجه انقباضی در زمینه مصرف آب

این کنشگر محیط زیست در آخر خاطر نشان کرد: «ما باید بدانیم قسمتی از فعالیت بخش‌هایی که الان در حال گرم کردن تنور توسعه نابجا هستند مانند طرح جهش مسکن، توسعه معادن، فولاد و صنایع نابجا را نمی‌توانیم با توجه به موجودی محدود آب، انجام دهیم؛ لذا باید یک بودجه انقباضی در زمینه مصرف آب و توسعه همگام با میزان موجودی آب طراحی شود. از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که استفاده بیشتر از آب‌های زیرزمینی حرکت به سمت مرز سرزمین‌ها است.»