منع ‏‏‌بی‏‏‌دلیل سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه

طی روزهای اخیر دو اطلاعیه در خصوص حجم مبنا و حداقل ارزش هر سفارش خرید در بازار پایه فرابورس منتشر شد. یکی از این محدودیت‌ها در بخش حداقل خرید در بازار پایه است. ابتدا باید پرسید که دلیل اتخاذ چنین تصمیماتی چه بوده و اساسا مبنای محاسبه عدد ۵میلیون تومان چیست؟ با توجه به اینکه فرابورس محاسبه‌‌‌ای را برای این تصمیم‌گیری منتشر نکرده است به نظر می‌رسد که این اعداد و ارقام صرفا یک‌تصمیم مدیریتی از نوع سنتی در بازار بوده؛ چون در بازار پایه مبلغ یک برگ سهم در شرکت‌های مختلف بسیار متفاوت است.

البته توجیهاتی از نظر فرابورس وجود دارد، بر این اساس که این بازار پرریسک است و افراد نباید با پول کم وارد بازار شوند؛ اما این موضوع به ریسک تحمیل‌شده به سهامداران ارتباط چندانی ندارد؛ چون افراد پیش از اینکه در بازار پایه خرید و فروش کنند باید توافق‌نامه بازار پایه را امضا و تایید کنند که در بازار پرریسکی قرار گرفتند و بعد از امضای این توافق‌نامه وارد بازار شوند. پس وقتی کسی وارد این بازار می‌شود، ریسک‌‌‌های موجود در بازار را پذیرفته و به آنها اشراف کامل دارد. دلیلی وجود ندارد که افراد از سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه با مبلغ کم منع شوند. در هیچ‌‌‌یک از بازارهای آزاد موازی محدودیتی در میزان سرمایه با وجود شرایط تورمی نیست و بیشتر بازارها به‌خصوص بازارهای موازی تا جایی که ممکن است در این زمینه منعطف عمل می‌کنند و تا زمانی که شرایط کالایی یا خدمت بازار دیگر اجازه دهد، امکان وارد یا خارج کردن سرمایه‌‌‌ها با هر میزانی وجود دارد.

زمانی که سرمایه‌گذاران در اقتصاد کشور با چنین شرایط تورمی مواجه هستند، شاید در نگاه نخست این رقم به چشم نیاید؛ ولی وقتی در میزان وسیع‌‌‌تر با تعدد خریدار یا فروشنده با میزان بالای پول در اختیار، ‌‌‌ موضوع مورد بررسی قرار گیرد متوجه خواهیم شد که سیاستگذار به صورت اجبار یا با برنامه‌‌‌ریزی نادرست در حال فراری دادن این افراد از بازار سرمایه و تشویق به دیگر بازارها به‌خصوص بازارهایی است که عملا بیشتر با معیشت افراد جامعه در ارتباط هستند. از طرفی یکی از مزایای بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها ورود با هر میزان سرمایه است. وقتی چنین محدودیت‌هایی اعمال می‌شود عملا مزیت‌های بازار سرمایه برای قشر کم‌درآمد کاهش پیدا می‌کند.

اگر به بازارهای جهانی نگاهی گذرا داشته باشیم، در هیچ‌کدام از بورس‌های جهانی حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری تعیین نمی‌شود؛ تا جایی که به عنوان مثال در بورس لندن امکان خرید بخشی از یک برگ سهم نیز وجود دارد و تنها در معاملات اهرمی میزان حداقل سرمایه مشخص است که مشخص کردن آن هم برعهده کارگزار بوده و نه متولیان بورس. به هر ترتیب یکی دیگر از توجیهات ارائه‌شده فرابورس جلوگیری از ایجاد سفته‌‌‌بازی است و متاسفانه باید گفت این تصمیم کمک بیشتری به سفته‌بازان خواهد کرد. چون با توجه به افزایش حداقل سفارش‌های در تابلو، امکان خرید و فروش گروهی توسط چند کد حقیقی به صورت همزمان بسیار راحت‌تر از قبل است. اما از بعد دیگر باید بگوییم، همیشه تغییر قوانین در بازارهای مالی باعث ایجاد هرج و مرج در معاملات می‌شود که یکی از دلایل عدم‌تغییر قوانین در بازارهای جهانی هم همین موضوع است.

آنچه مشخص است، شرایط بازار سرمایه با توجه به عقب‌ماندگی از بازارهای موازی است که دارای شرایط بسیار حساسی بوده و بسیاری از سرمایه گزاران خرد که طی دو سال گذشته با کاهش بخش عمده‌ای از دارایی خود مواجه بوده‌اند احساس خوبی نسبت به بازار سرمایه ندارند. در واقع خلق تصمیمات این‌چنینی و ایجاد شوک‌‌‌های خبری در تغییر رویه معاملات در شرایط کنونی می‌تواند به خودی خود باعث شدت‌یافتن رفتارهای هیجانی منفی در بازار شود. مدیریت این شرایط به‌نسبت بحرانی باید بسیار حساب‌شده‌‌‌تر از همیشه باشد و اتخاذ این گونه تصمیمات باید با بررسی‌‌‌های دقیق، جامع و با اجماع نظر کارشناسان صورت پذیرد؛ آن‌هم نه در شرایط فعلی.